Świat współczesnych finansów jest coraz większym wyzwaniem dla społeczeństwa.  Katolicka nauka społeczna dostrzega liczne problemy obecne w tym obszarze, stąd pojawiające się diagnozy przestrzegające przed skutkami porzucenia w ekonomii wymagań etycznych. Szczególnie cennym w tym obszarze jest watykański dokument Oeconomicae et pecuniariae quaestiones wydanym przez Kongregację Nauki Wiary i Dykasterię ds. Integralnego Rozwoju Człowieka 17.05.2018 roku. Wśród wymienionych tam poważnych problemów dotykających finanse XXI wieku wymieniono: proces odrywania się finansów od realnej gospodarki, niemoralne praktyki finansowe i podatkowe oraz zagrożenia związane z narastającym procesem globalizacji. Każde z tych zagadnień wymaga wzmożonej uwagi społeczno-politycznej w świetle zasad właściwej antropologii. Ta ostatnia musi cenić godność człowieka oraz wartość prawdy zakorzenionej w miłości, wyżej niż perspektywy oczekiwanych zysków finansowych.    Słowa klucze: katolicka nauka społeczna, etyka, finanse.

Perspektywa katolicka wskazuje niezmiennie na Boży fundament wszystkich słusznych instytucji i praw. Dotyczy to zarówno państwa, jak i prawa własności. Ta ostatnia ma charakter wielowymiarowy: indywidualny i społeczny. Potwierdza to odwołanie do przyrodzonej godności człowieka. Rzeczywista skuteczność działań fiskalnych państwa jest współuzależniona od ich zrozumienia przez podatników. Klarowność w tym obszarze rodzi zaufanie społeczne i pogłębia poczucie bezpieczeństwa. Na władzy ciąży obowiązek nakładania danin o umiarkowanej wysokości, sprawiedliwym charakterze i czytelnej strukturze. W warunkach państwa demokratycznego inicjowanie zmian legislacyjnych jest podstawową drogą do eliminowania potencjalnej niesprawiedliwości i wprowadzania rozwiązań bardziej solidarnych. Katolicka perspektywa stosunków podatkowych akcentuje wzajemne obowiązki władzy i podatników oraz ich współodpowiedzialność za dobro wspólne.

Przedmiotem rozważań jest ukazanie wybranych aspektów intertemporalnego prawa podatkowego, istotnych z punktu widzenia podstawowych wskazań społecznej nauki Kościoła katolickiego. Chodzi o konfrontację wybranych zasad obecnych w obu tych dziedzinach. Zaniechanie troski o etyczne umocowanie prawa, również w omawianym zakresie, może naruszać bowiem godność podatników. Antidotum na tego rodzaju niebezpieczeństwa stanowi przestrzeganie reguł stanowienia prawa z uwzględnieniem zasad: personalizmu, dobra wspólnego, solidarności, sprawiedliwości i pomocniczości, obecnych w nauce społecznej Kościoła katolickiego. Na gruncie polskiego systemu prawnego pewna część reguł realizowanych w ramach tych zasad objęta jest prawną definicją demokratycznego państwa prawa. Ponadto powszechnie znaną granicą aktywności ustawodawczej jest np. zakaz tworzenia prawa działającego wstecz, obowiązek zachowania odpowiedniej vacatio legis, zakaz skrajnego przerostu regulacji. Rzeczywiste respektowanie osobowej wizji człowieka musi skutkować szacunkiem poszczególnych ludzi i instytucji do podejmowanych przez człowieka aktywności (prawa nabyte) i czynionych przez niego planów (interesy w toku). Dobro wspólne i pozostałe zasady katolickiej nauki społecznej winny stale być wezwaniem do większej miłości i zrozumienia sytuacji współobywateli. Z kolei wielkoduszność wobec drugiego człowieka pomaga dostrzec solidarnościowy charakter danin publicznych. Wpisuje się to w konieczność pokornego uznania wzajemnej zależności ludzi oraz ich współodpowiedzialności, w tym za siebie wzajemnie przed Bogiem.

The impact of the importance of finance on social life, unprecedented in history, has numerous consequences. Basing the world economy on debt money may significantly change the existing ownership systems and lead to the formation of a new world power based on turbo-capitalism. These tendencies are supported by the postulate to limit the influence of ethics on economic behavior, which leads to the support of the general policy of overconsumption. The aim of this article is to highlight some of the threats resulting from the progressive financialisation of social life and the development of corpo-capitalism. Some theses from the field of Catholic social thought will serve as the background for the following reflection. The analytical-synthetic method adopted in the article consists in comparing selected moral threats present in the sphere of contemporary finances with some statements taken from documents and studies in the area of social Christian morality. This procedure aims to emphasize the need to recognize the key role of the ethical dimension of economic life as an element of the internal structure of any free, truly human behavior.