 ŻYWNOŚĆ FUNKCJONALNA Z DODATKIEM FRUKTANÓWS t r e s z c z e n i e Dobrze poznany związek między składnikami diety a ogólnym stanem zdrowia człowieka pozwala wykorzystywać w sposób racjonalny odżywcze i nieodżywcze składniki żywności. Producenci żywności wzbogacają wyroby w składniki bioaktywne m.in. fruktany (inulinę i fruktooligosacharydy). Fruktany to liniowe lub rozgałęzione polisacharydy zbudowane z jednostek β-D-fruktozy (połączonej wiązaniami β(2-1) i/lub β(2-6)-glikozydowymi) oraz jednej, przeważnie na końcu łańcucha, cząsteczki glukozy. Oprócz licznych właściwości prozdrowotnych charakteryzują się również korzystnymi właściwościami technologicznymi -strukturotwórczymi, żelującymi, wodochłonnością, zdolnością do zastępowania cukru i tłuszczu, nadawaniem produktom cech kremowych. Z tego względu fruktany mogą znaleźć zastosowanie w wielu gałęziach przemysłu spożywczego: mleczarstwie, cukiernictwie i piekarstwie lub w przetwórstwie owocowo-warzywnym. Fruktany są powszechnie stosowane jako zagęstniki i stabilizatory. Zastosowanie ich już w niewielkich stężeniach w roztworach wodnych pozwala modyfikować ich lepkość i poprawia właściwości reologiczne. Dzięki tym cechom fruktany wykorzystuje się do produkcji deserów, kremów oraz polew cukierniczych, a także w przetwórstwie mięsnym i wędliniarskim oraz w produkcji margaryn. Obok wpływu na strukturę produktów spożywczych istotną cechą fruktanów, która przyczyniła się do zastosowania ich w produkcji żywności, jest zdolność tych dodatków do obniżania wartości energetycznej gotowego wyrobu. Jako efektywny zamiennik tłuszczu i cukru fruktany są obiecującym składnikiem żywności ułatwiającym kontrolę masy ciała.Słowa kluczowe: żywność funkcjonalna, fruktany, inulina, oligosacharydy WprowadzeniePostęp gospodarczy i naukowy krajów rozwiniętych doprowadził do istotnych zmian nawyków żywieniowych oraz stylu życia. Najczęściej spożywane są posiłki wysokoenergetyczne, bogate w nasycone tłuszcze oraz cukry, podczas gdy konsumpcja złożonych węglowodanów i błonnika pokarmowego jest niewielka. Nieprzestrzeganie zasad racjonalnego żywienia wraz ze zmniejszeniem aktywności fizycznej doprowadziło do powstania problemów z nadwagą i otyłością, a wraz z nimi do zwiększenia Prof. dr hab. inż. E. Cieślik, mgr inż. A. Gębusia, Małopolskie Centrum Monitoringu i Atestacji Żywno-ści, Wydz. Technologii Żywności,