No abstract

The aim of this article was to investigate the influence of medical discourse of the turn of the nineteenth and the twentieth centuries through a case study of dramatic works of the Polish modernism. It was based on a detailed analysis of ninety plays randomly selected out of all performances staged between 1890 and 1913 at two major theatres from Krakow and Warsaw. The author analysed the ways of dramatizing symptoms of hysteria and compared the language used in describing disorders in female and male characters, combining quantitative and qualitative methods of text analysis. Almost all the plays included the symptoms of hysteria; most of them presented characters prone to hysteria. The number of symptoms and hysterical characters increased in periods when new medical theories had gained popularity. The image of hysteria that emerges from the surveyed works both defied the stereotype of hysteria as a specifically feminine illness and confirmed these stereotypes. Dramatic works could have played an important role in the process of popularizing hysteria.

W artykule przedstawione zostały wyzwania, z jakimi mierzą się psychiatrzy, wkraczając w obszar wymiaru sprawiedliwości. Na podstawie analizy 65 opinii sądowo-psychiatrycznych zrekonstruowano strategie uzgadniania języka prawa i języka medycyny przyjmowane przez biegłych. Zastosowano metody i narzędzia lingwistyki korpusowej: listy frekwencyjne, analizę słów kluczowych oraz analizę konkordancji. Uzyskane wyniki wskazują, że psychiatrzy sądowi mają trudności z dokonaniem przekładu z języka medycyny na język prawa. Posługują się leksyką i strukturami językowymi właściwymi dla gatunków medycznych, a słownictwo prawne przejmują w postaci związków wyrazowych zaczerpniętych z kodeksu karnego. Wprowadzając terminy prawne, próbują wypełnić je aktualną wiedzą medyczną. Napięcia wynikające ze zderzenia dyskursu prawnego i psychiatrycznego opisane zostały w kategoriach zderzenia dwóch logik: „albo, albo”, właściwej dla systemu sprawiedliwości, oraz „zarówno, jak też”, przyjmowanej we współczesnej psychiatrii klinicznej. W analizie uchwycone zostały także wyzwania etyczne związane z występowaniem przez psychiatrów sądowych w podwójnej roli – lekarzy i reprezentantów wymiaru sprawiedliwości. Wykazała ona, że biegli skupiali się na realizacji drugiej z tych ról, sytuując się po stronie prawa.

The aim of the article is the consideration of the way in which Jane Austen asks in her novels about the status of reality. The subject of the interest are the narrations about “crime” understood as the events breaching the normal social experience and revealing how fragile the reality is. The significant context of the consideration is the classical detective literature. The author proves that the work of Jane Austen can be characterized by the similar reflection on societies in which the project of social reality is entangled. Referring to the conception of Luc Boltanski, she shows that, in the novels of the British writer, crime is a form of “reality testing”. Austen casts in doubt the frames of reality and reveals the conventional dimension of the social life. Her purpose, however, is not to disclose the social world – she sees the possibility of its integration.