Στόχος της συγκεκριμένης διατριβής είναι η παρουσίαση ορισμένων ναξιακών μνημείων με ζωγραφική, ακριβώς χρονολογημένη στις αρχές του 14ου αι., μία εποχή μεταβατική, ενδεικτική του περιβάλλοντος πολιτιστικής ώσμωσης, που έχει δημιουργηθεί στη Νάξο, λόγω της λατινικής κυριαρχίας. Η συγκεκριμένη έρευνα ελπίζει να αποτελέσει μία θετική συμβολή στην κατανόηση της φυσιογνωμίας της μνημειακής ζωγραφικής του 14ου αι. στο νησί, οπότε διακόπτεται απότομα η τοιχογράφηση ναών εκεί. Πρόκειται για τοπικό φαινόμενο, σε μία εποχή που στον υπόλοιπο βυζαντινό κόσμο η μνημειακή ζωγραφική ακμάζει.Η μελέτη επικεντρώνεται σε πέντε μνημεία με χρονολογημένο γραπτό διάκοσμο, βάσει επιγραφών : τον Άγιο Πολύκαρπο Διστόμου (1305/6), τον Άγιο Ιωάννη το Θεολόγο Απειράνθου (1309), τον Άγιο Κωνσταντίνο Βουρβουριάς (1310), τον Άγιο Σώζοντα Γιαλλούς (1313/14) και τον Άγιο Ιωάννη το Θεολόγο Καμίνου Φιλωτίου (1314). Διαρθρώνεται σε οκτώ ενότητες, στο πλαίσιο των οποίων προσεγγίζεται ιστορικά η Νάξος στην περίοδο του α΄ μισού του 14ου αι., περιγράφεται η αρχιτεκτονική των εξεταζόμενων ναών, παρουσιάζονται οι επιγραφές και η διάταξη των τοιχογραφιών τους και ερμηνεύεται το εικονογραφικό πρόγραμμά τους. Η εικονογραφική ανάλυση, η οποία γίνεται συνδυαστικά για το σύνολο των εξεταζόμενων μνημείων, ανάλογα με τα διατηρούμενα εικονογραφικά θέματα, συμπληρώνεται με τεχνοτροπικές παρατηρήσεις για κάθε μνημείο ξεχωριστά. Στην επόμενη ενότητα επιχειρείται να ερμηνευτεί η απουσία τοιχογραφημένων συνόλων μετά τις πρώτες δεκαετίες του 14ου αι. στη Νάξο. Ακολουθούν η σύνοψη των στοιχείων τα οποία παρουσιάστηκαν αναλυτικά στις προηγούμενες ενότητες, η ένταξη των εξεταζόμενων ζωγραφικών συνόλων σε τοπικά καλλιτεχνικά εργαστήρια, ο συσχετισμός της ζωγραφικής της Νάξου με την καλλιτεχνική παραγωγή των Κυκλάδων και η παρουσίαση της χορηγικής δραστηριότητας στο νησί αυτή την εποχή. Η μελέτη ολοκληρώνεται με τα συμπεράσματα. Στο διάστημα των πρώτων δεκαετιών του 14ου αι., στο οποίο τοποθετούνται χρονολογικά τα εξετασθέντα μνημεία διαπιστώθηκε ότι κατά κανόνα αναπαράγονται εικονογραφικά και τεχνοτροπικά στοιχεία, ενδεικτικά της συνέχισης της δραστηριότητας υπαρχόντων κατά τον προηγούμενο αιώνα εργαστηρίων. Η μαρτυρία, που μας προσφέρουν συγγενικά ως προς την τεχνοτροπία μνημεία, πείθει ότι η ζωγραφική αυτή την εποχή στη Νάξο εντάσσεται σε ένα ιδιαίτερα διαδεδομένο επαρχιακό ρεύμα με κύρια χαρακτηριστικά την απλοποίηση των εκφραστικών μέσων και την κυρίαρχη λειτουργία της γραμμής στην απόδοση των μορφών. Η υστεροκομνήνεια κοινή έχει υποχωρήσει αισθητά δίνοντας σταδιακά τη θέση της στις νέες τάσεις, οι οποίες ωστόσο αποτυπώνονται στα ναξιακά μνημεία με κάποια αβεβαιότητα. Η ζωγραφική των ναών της έδρας του Δουκάτου του Αρχιπελάγους χαρακτηρίζεται επομένως από ένα συμφυρμό τάσεων, αρχαϊστικών και προοδευτικών, που εκφράζονται μέσα από το πρίσμα του προσωπικού καλλιτεχνικού ιδιώματος των ναξιωτών ζωγράφων. Αν και δε διαθέτουν τη δημιουργική πνοή, που θα τους ωθούσε να ξεφύγουν από αρχές βαθιά ριζωμένες στην καλλιτεχνική παραγωγή της Νάξου, ορισμένοι ζωγράφοι έχουν την κατάρτιση αλλά και την τόλμη να πειραματιστούν με νέους τρόπους και πρότυπα, που τελικά προσέδωσαν στο έργο τους πρωτοτυπία, συμβάλλοντας στις εσωτερικές διαδικασίες ανανέωσης της ντόπιας ζωγραφικής.