PurposeThe purpose of this research is to determine the competitive advantages of higher education institutions (HEIs) and create a new methodology to rank universities according to the competitive advantages.Design/methodology/approachThe research determines the competitive advantages of HEIs by analysing expert opinions through a semi-structured interview form, matches codes and themes to performance indicators using Saldana's two-cycle coding methods, evaluates content validity through Lawshe and reveals the item weights of the ranking with analytical hierarchy process (AHP). Simple additive weighting (SAW) and Technique for Order of Preference by Similarity (TOPSIS) methods were used for ranking universities.FindingsSeven dimensions stand out in regard to what should be considered while ranking HEIs: research and publication, education, management, infrastructure, financial resources, human resources and social and economic contribution. Under the 7 dimensions, 69 indicators were determined.Practical implicationsThe research provides a scientific reference point where HEIs can compare themselves with other HEIs regarding where they are in the sector, especially in terms of competitive advantages.Originality/valueAlthough there are many different ranking methods that rank universities in the national and international literature, almost all these methods are largely based on the outputs of the university such as the number of publications, the number of patents, the number of projects, etc. A framework which ranks universities by considering different aspects of the institution, such as management, human resources and financial resources, has not been developed yet. In this respect, this research aims to fill this gap in the literature.

Günümüz rekabet dünyasında eğitim sektörü içerisinde belirleyici bir şekilde rol oynayan özel okulların değişim ve yenileşme çabaları günden güne artmaktadır. Bu doğrultuda özel okullarla ilgili birçok yüksek lisans ve doktora tez çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Bu araştırmanın amacı; özel okullarla ilgili olarak yapılmış olan lisansüstü tezlerin hem tematik hem de yöntemsel eğilimlerinin incelenmesidir. Araştırma yöntemi olarak betimsel içerik analizi kullanılmıştır. Çalışmaların genel hatlarıyla bir bütün olarak resmedilmesi literatürde yer alan çalışmaların daha etkin bir şekilde okunmasına olanak sağlayacağı düşünülmektedir. Bu amaç doğrultusunda Ulusal Tez Merkezi olan YÖK tez veri tabanından yararlanılmıştır. YÖK tez veri tabanında tarama yapılırken anahtar sözcükler olarak “özel okul”, “özel öğretim kurumları” ve “kolej” kelimeleri kullanılmıştır. Tarama sonucunda bu anahtar kelimelerle 2010-2021 yılları arasında yayımlanmış olan 230 adet yüksek lisans ve doktora tezi incelenmiş, amaca uymayan tezler çıkartılarak toplam 191 tez incelenmiştir. Bu tezler; araştırmanın hangi alanda yapıldığına, türüne, üniversitesine, yılına, konusuna, yöntem ve desenlerine, örneklemine, veri toplama aracına ve veri analiz yöntemine göre bilimsel yayın sınıflama formu kullanılarak analiz edilmiştir. İncelenen çalışmalarda yüksek lisans tez sayısı doktora tez sayısına göre daha fazla olduğu ve çalışmaların ağırlıklı olarak İstanbul’daki özel okullarda yapıldığı gözlemlenmiştir. 2018-2021 arası yapılan çalışmalar ise 2010-2018 arasında yapılan çalışmalara oranla daha fazla olmuştur. Çalışmalarda yöntem olarak en çok nicel yöntem ve tarama deseninin seçildiği, örneklem yöntemi olarak ise amaçlı örnekleme ve çeşitlerinin kullanıldığı sonucuna ulaşılmıştır. Nicel çalışmalarda değişkenler ve nitel çalışmalarda odaklanılan olgular sınıflandırılmış ve çalışma içerisinde tablolarla gösterilmiştir.

Bu çalışmanın amacı; “Çok Kriterli Karar Verme” metotlarından “Analitik Hiyerarşi Prosesi” yöntemini kullanarak; özel okul öncesi kurumlarla ilgili literatürden elde edilen kriterlere, velilerin verdikleri önem dereceleri ve bunlara göre yaptıkları tercihlerin sıralamasını belirlemektir. Araştırmanın sonuçlarına göre; anne babaların özel okul öncesi kurum seçiminde yapmış oldukları tercih sırasıyla; eğitim programları kriterine ait olan alt kriterlerden; yabancı dil, personel kriterine ait olan alt kriterlerden; personelin ebeveyn ve çocuklara olan tutumları, okulun fiziki koşulları kriterine ait olan alt kriterlerden; güvenlik, özbakım becerileri kriterine ait olan alt kriterlerden; yemekhane hijyeni, rehberlik kriterine ait olan alt kriterlerden; çocuğun gelişimi konusunda düzenli bilgilendirme yapılması, maliyet kriterine ait olan alt kriterlerden; okul ücreti olarak bulunmuştur.