Anahtar Kelimeler Dil bilgisi öğretimi Türkçe dersi öğretim programı Öğretmen görüşleri Öğretim planlaması Özet Yapılandırmacı yaklaşımla birlikte Türkçe derslerinde yapılan dil bilgisi öğretimi, dört temel dil becerisi etkinlikleri içerisinde öğrencilere sezdirilerek sunulmaktadır. Bu yaklaşımın amacı, öğrencilerde günlük hayatta yetkin bir dil kullanabilme becerisini edindirmek şeklinde belirtilebilir. Türkçe öğretmenlerinin dil bilgisi öğretimine ilişkin görüşlerini tespit etmeyi amaçlayan bu çalışma nitel desenlidir. Yarı yapılandırılmış görüşme formuna verilen cevaplar, içerik analiziyle çözümlenmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu Türkiye'de Millî Eğitim Bakanlığında görev yapan Türkçe öğretmenleri oluşturmaktadır. Çalışmada amaçlı örnekleme başvurulmuştur. Bu kapsamda, 31 Türkçe öğretmenine ulaşılmış ve soruları içtenlikle yanıtlamaları istenmiştir. Veriler; mail, Google Formlar aracılığıyla ve yüz yüze toplanmıştır. Verilerin analizi için MAXQDA: Qualitative Data Analysis Software programı kullanılmıştır. Araştırmacılar ve iki alan uzmanı tarafından bağımsız bir şekilde analiz edilen verilere yönelik güvenirliği sağlamak için Miles ve Huberman'ın (2018) formülünden yararlanılmış ve verilerin güvenirlik yüzdesi %81 olarak tespit edilmiştir. Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre Türkçe öğretmenlerinin ders kitaplarının haricinde başka kaynaklara da ihtiyaç duyduğu, dil bilgisi konularının sınıf seviyelerine göre dağılımlarının gözden geçirilmesi gerektiği sonuçlarına ulaşılmıştır. Çalışmaya katılan öğretmenlerin çoğunluğu dil bilgisi öğretiminin temel becerilerin haricinde ayrı bir ders zamanında yürütülmesinin daha verimli olduğunu, becerilerle birlikte planlanan dil bilgisi öğretiminin uygun olmadığını ifade etmişlerdir.

Bu araştırmanın amacı, ortaokul Türkçe ders kitaplarında bulunan derse hazırlık bölümlerini içerik ve yapı unsurları ile Türkçe öğretmenlerinin görüşlerine göre incelemektir. Araştırmada, 2022-2023 eğitim-öğretim yılında ortaokullarda kullanılmak üzere Millî Eğitim Bakanlığınca yayımlanan Türkçe ders kitapları inceleme nesneleri olarak kullanılmıştır. Bu çalışmanın araştırma süreci, ortaokul Türkçe ders kitaplarını inceleme aşaması ve derse hazırlık bölümlerine ilişkin Türkçe öğretmenlerinin görüşlerinin alınması aşaması olmak üzere iki bölümden oluşmaktadır. Türkçe ders kitaplarında bulunan derse hazırlık bölümlerinin incelenmesi aşamasında nitel araştırma desenlerinden biri olan temel nitel araştırma deseni kullanılmıştır. Derse hazırlık bölümlerine ilişkin Türkçe öğretmenlerinin görüşlerinin alınması aşamasında ise nitel araştırma yaklaşımlarından durum çalışması deseni kullanılmıştır. Türkçe öğretmenlerinin görüşlerini almaya yönelik araştırmacılar tarafından yarı yapılandırılmış görüşme formu hazırlanmış ve bu form doğrultusunda öğretmenlerden alınan görüşler içerik analiziyle çözümlenmiştir. Araştırmaya Türkiye’nin farklı illerinde görev yapan 34 Türkçe öğretmeni katılmıştır. Veriler, Google Formlar aracılığıyla ve yüz yüze yapılan görüşmelerle elde edilmiştir. Bu görüşmelerde öğretmenlere; derse hazırlık çalışmalarını öğrencileri güdüleme, hazırbulunuşluğu sağlama, çalışmaların olumlu ve olumsuz yönleri, hazırlık çalışmaları ile tema ve metinlerin içerik olarak uyumu, derse hazırlık sürecinin uzunluğu ve kısalığı, hazırlık çalışmalarında kullanılan materyaller, hazırlık çalışmalarının hangi dil becerilerine daha çok faydalı olduğu konularına ilişkin görüşleri sorularak öğretmenlerden derse hazırlık sürecine yönelik tavsiyeler istenmiştir. Elde edilen veriler içerik analizi yöntemiyle analiz edilmiştir. Analizler sonucunda, derse hazırlık çalışmalarında özellikle okuma ve konuşma becerilerine ağırlık verildiği, çoklu medya araçlarının kullanımına az yer verildiği, soru maddelerinin sınıflara göre dengeli dağıldığı ve derse hazırlık bölümlerinin yapı olarak neredeyse tamamının açık uçlu soru tipinden oluştuğu görülmüştür. Öğretmenlerle yapılan görüşmelerden elde edilen genel sonuç ise öğretmenlerin, öğrencilerin ilgi ve dikkatlerini çekebilecek içerik zenginliğine sahip bir derse hazırlık süreci istedikleri yönündedir.