Küresel finansal kriz hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ülkeleri farklı biçimlerde etkilemiştir. Gelişmiş ülkelerde kriz daha derin ve zorlu bir süreci gerektirirken gelişmekte olan ülkelerde yaşanan sorunlar yine gelişmiş ülkeler kaynaklı olmuştur. Gelişmiş ülkelerin izlediği parasal genişleme politikası gelişmekte olan ülkelerin finansal istikrarını bozmuştur. Bu bozulmaya bağlı olarak da gelişmekte olan ülkeler kendilerine özgü para politikası araçları geliştirmişlerdir. Bu çalışmanm amacı gelişmekte olan ülkeler kategorisinde yer alan ülkemizin 2010 yılı sonlarından itibaren uygulamaya başladığı para politikası karmasının ortaya çıkış süreci, uygulama aşamasında yaşanan gelişmeler ve sonuçlarını tespit edebilmektedir. Bu amaçla öncelikle Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası kaynaklarına dayanılarak gözleme dayalı çalışma yapılmıştır. Politika karmasının geçmişinin kısa olmasına rağmen günümüzdeki sonuçlarına göre başarılı olduğu tespit edilmiştir.

Bu makale, en az iki hakem tarafından incelenmiş ve intihal içermediği teyit edilmiştir. / This article has been reviewed by at least two referees and confirmed to include no plagiarism.

Parasal aktarım mekanizması, merkez bankalarının reel ekonomiyi etkilemesi sürecinde aracılık görevi yaptığı için önem taşımaktadır. Ekonomideki yapısal değişiklikler parasal aktarım mekanizması üzerinde etkili olmaktadır. 2001 krizinden sonra Türkiye ekonomisinde dalgalı döviz kuru rejimi benimsenmiş ve enflasyon hedeflemeli para politikası stratejisi uygulanmıştır. Bu yapısal değişikliklerin parasal aktarım mekanizmasının işleyişini etkileyeceği düşünülmektedir. Bu çerçevede çalışmanın amacı mevcut literatür incelenerek Türkiye ekonomisinde parasal aktarım mekanizmasının etkinliğine ilişkin bir değerlendirme ortaya koymaktır. Bu doğrultuda ampirik literatür değerlendirilmiş ve şu sonuçlara ulaşılmıştır. Türkiye ekonomisinde söz konusu dönemde genel olarak faiz oranı kanalının, döviz kuru kanalının, kredi kanalının ve beklentiler kanalının etkin olduğuna fakat hisse senedi kanalı ile konut ve arazi fiyatları kanalının etkin olmadığına yönelik bulgular elde edilmiştir.

Fisher Hipotezi, reel faiz oranının s 2abit olduğu varsayımı doğrultusunda, beklenen enflasyondaki değişikliklerin nominal faiz oranında bire bir değişiklikler oluşturduğunu öne sürmüştür. Fisher Etkisinin, faiz oranlarının davranışı ve finansal piyasaların rasyonalitesi ve verimliliği üzerinde önemli etkileri bulunması nedeniyle çalışmada, Fisher Hipotezinin Türkiye için geçerliliğinin (2015: 01 – 2022: 06) dönemi için araştırılması amaçlanmıştır. Sınama, mevduat ve kredi faiz oranları ile iki farklı modele dayalı olarak ve de Johansen eşbütünleşme testi ile vektör hata düzeltme modeline dayalı Granger nedensellik testi yardımı ile yapılmıştır. Bulgular, Türkiye’de Fisher Hipotezinin hem uzun hem de kısa dönemde geçerli olduğunu ve nedensellik yönünün beklenen enflasyondan nominal faiz oranlarına doğru gerçekleştiğini ortaya koymuştur.

Etkin piyasalar hipotezine göre rasyonel bireyler ulaşılabildikleri tüm bilgileri kullanarak bilginin hepsinin fiyatlara yansımasını sağlamakta ve piyasada sistematik hata söz konusu olmamaktadır. Bu hipotezin geçerli olması bireylerin rasyonel davranması ve piyasada arbitraj imkanının bulunması varsayımlarını içermektedir. Ancak yıllar boyunca yapılan gözlem ve uygulama çalışmalarında, bu varsayımların aksine sonuçların meydana geldiği gözlemlenmiştir. Bu çalışmada TL'nin Euro ve dolara karşı günlük spot ve forward döviz kurları kullanılarak Türkiye'de döviz piyasasının zayıf formda ve yarı güçlü formda etkin olup olmadığı 2010/01-2020/09 dönemi için, Engle Granger Eşbütünleşme testi ve yapısal kırılamyı dikkate alan Gregory Hansen yöntemleri ile test edilmiştir. Çalışma sonucunda Türkiye için ele alınan dönem içerisinde yapısal kırılmaları da dikkate alan testler sonucunda Döviz piyasalarının zayıf formda etkin olmasına rağmen yarı güçlü formda etkin olmadığı tespit edilmiştir.