Friendship is the foremost form of human individual relation, a demanding community of ethical courage and reciprocation of the measure of life in the ethico-existential dimension. The said relation is of autotelic nature, being no substitute for other forms of human co-existence, however it contributes to solving issues insurmountable in other forms of human relations. It opens up the human’s existence to wider dimensions of co-existence and cofeeling. In the human community a man’s development – of an individual and that of a member of the society – is determined by their gradual realization of stable humanistic values, constituting the fundamental criterion of their attitude towards reality. The human closeness and reciprocating the measure of life are the basic features of friendship and community. That makes those qualities compatible both existentially and practically. The abovementioned forms of human existence have to be clearly distinguished from the passing conventional reciprocity, founded on the societally-accepted concept of “the idol of the market”. The relevance of the will to authenticity of the co-existing human beings, finding its expression in practicing equivalency in acts of reciprocity and shaping a mutually adequate measure of life, has to be strongly emphasized.

No abstract

Polska fi lozofi a wychowania, której w perspektywie personalnej przyglądamy się od pierwszej publikacji otwierającej całą serię "Pedagogika Filozofi czna", posiada wielu wybitnych przedstawicieli. Do tej pory zaprezentowaliśmy współczesne badania poświęcone Karolowi Kotłowskiemu (t. 1), Stefanowi Wołoszynowi (t. 2), Bogdanowi Suchodolskiemu (t. 3), Bogdanowi Nawroczyńskiemu (t. 4), Kazimierzowi Sośnickiemu (t. 5) 1 , Ludwikowi Chmajowi (t. 6) oraz Wiktorowi Wąsikowi (t. 7). Obecny tom-8-został wzbogacony o-dotąd nieobecną w takiej skali-analizę spuścizny Tadeusza Kotarbińskiego, którego różnorodność zainteresowań naukowych obejmowała także problematykę fi lozofi i edukacji. Warto w tym miejscu dostrzec rzecz nieprzypadkową, a mianowicie fakt, że część spośród przywołanych wyżej uczonych wraz z Kotarbińskim wywodziła się lub miała kontakt ze Szkołą Lwowsko-Warszawską. Dla polskiej pedagogiki fi lozofi cznej ta konstatacja wydaje się niezwykle ważna, mamy bowiem wyjątkowe, silne, wreszcie własne źródło refl eksji fi lozofi cznej zorientowanej na zagadnienia teorii i-co warto także podkreślić-praktyki edukacyjnej. Źródło-w kontekście pedagogiki fi lozofi cznej-jak dotąd słabo eksplorowane, przesłonięte najpierw narzuconą ideologią, a obecnie intensywną interioryzacją współczesnych koncepcji zachodnich. Tadeusz Kotarbiński-współtwórca Uniwersytetu Łódzkiego i jego pierwszy rektor, fi lozof, twórca reizmu, etyki niezależnej, prakseologii-czuł się, jak

W wydanej w 1936 roku książce Wychowanie moralno-społeczne Bogdan Suchodolski poddaje głębokiej krytyce ideę i praktykę tradycyjnie prowadzonego wychowania w zakresie moralności. Rozwój społeczno-moralny dotyczy całej osobowości człowieka, która wzrasta i zmienia się przez całe życie. W związku z tym jej kształcenie ani nie może ograniczać się do jakiegoś „czasu nauki” w odróżnieniu od „czasu życia”, ani nie odbywa się w oderwaniu od przemian otoczenia jednostki, zarówno w wymiarze bliskim, jak i odległym. W tym kontekście Suchodolski wykazuje nieprzydatność kształcenia przygotowującego, podkreślając znaczenie wychowania uczestniczącego i reformującego. Tak więc wychowanie społeczno-moralne polegać winno na takim kształceniu osobowości, aby potrafiła ona osiągać samodzielność w samowychowaniu i poprzez rozwój umiejętności życia wewnętrznego, społecznego i kulturalnego. Odbywa się to nie intelektualistycznie, lecz integralnie, na mocy przewyższania poziomu dotychczasowego rozwoju przez miłość i twórczość w budowaniu wspólnoty. Decyduje o tym charakter pracy jednostki, prowadzący do wewnętrznego rozwoju osobowości i uspołeczniającego uczestnictwa w otaczającej rzeczywistości.

Streszczenie: W wydanej w 1936 roku książce Wychowanie moralno-społeczne Bogdan Suchodolski poddaje głębokiej krytyce ideę i praktykę tradycyjnie prowadzonego wychowania w zakresie moralności. Rozwój społeczno-moralny dotyczy całej osobowości człowieka, która wzrasta i zmienia się przez całe życie. W związku z tym jej kształcenie ani nie może ograniczać się do jakiegoś "czasu nauki" w odróżnieniu od "czasu życia", ani nie odbywa się w oderwaniu od przemian otoczenia jednostki, zarówno w wymiarze bliskim, jak i odległym. W tym kontekście Suchodolski wykazuje nieprzydatność kształcenia przygotowującego, podkreślając znaczenie wychowania uczestniczącego i reformującego. Tak więc wychowanie społeczno-moralne polegać winno na takim kształceniu osobowości, aby potrafiła ona osiągać samodzielność w samowychowaniu i poprzez rozwój umiejętności życia wewnętrznego, społecznego i kulturalnego. Odbywa się to nie intelektualistycznie, lecz integralnie, na mocy przewyższania poziomu dotychczasowego rozwoju przez miłość i twórczość w budowaniu wspólnoty. Decyduje o tym charakter pracy jednostki, prowadzący do wewnętrznego rozwoju osobowości i uspołeczniającego uczestnictwa w otaczającej rzeczywistości.Słowa kluczowe: osobowość, wychowanie społeczno-moralne jako samowychowanie humanistyczne, miłość, praca ludzka, wymiana przeżyć, wspólnota poprzez twórcze uczestnictwo, selekcja i kontemplacja, wolność moralna.