Rural entrepreneurship has become an important research issue with great development potential in the face of intense socio-economic changes in rural areas. However, few significant studies cover this topic in Polish and foreign literature. In this article, the authors attempt to review and evaluate the current research on rural entrepreneurship emphasising the Polish literature and including geographical studies. The article describes and organises theoretical research achievements to date and offers a definition of rural entrepreneurship and the directions and prospects for further research.

Przedmiotem artykułu są inwestycje w rozwój infrastruktury turystycznej, rekreacyjnej, sportowej i zdrowotnej, a także inwestycje produkcyjne oraz mieszkaniowe, które zostały zrealizowane w latach 2007–2017 na obszarze gminy miejsko-wiejskiej Uniejów w województwie łódzkim, i ich oddziaływanie na rozwój lokalny. Punktem wyjścia w prowadzonych badaniach była identyfikacja czynników lokalizacji inwestycji w Uniejowie w celu poznania mechanizmów decyzji lokalizacyjnych i motywów działań przedsiębiorców. Głównym celem badań jest określenie wpływu inwestycji na rozwój lokalny w wymiarze społeczno- gospodarczym i przestrzenno-funkcjonalnym. W celu osiągnięcia powyższych zamierzeń badawczych przeprowadzono wywiady pogłębione z przedsiębiorcami oraz analizę informacji i danych źródłowych pozyskanych z baz danych statystycznych, bezpośrednio od przedsiębiorców oraz z Urzędu Miasta i Gminy. Wyniki badań wskazują, że przemiany społeczno-gospodarcze zaobserwowane w gminie Uniejów zostały zainicjowane w 2001 roku dzięki wykorzystaniu wody geotermalnej do celów ciepłowniczych, balneoterapeutycznych i rekreacyjnych. Działalność ta przyczyniła się do widocznego rozwoju infrastruktury turystycznej tej niegdyś ubogiej gminy miejsko-wiejskiej o charakterze głównie rolniczym z małym miastem Uniejów, a także do osiągnięcia przez miasto i okoliczne sołectwa statusu uzdrowiska, co wpłynęło na zmiany udziału zatrudnienia mieszkańców w sektorze rolniczym na rzecz sektora usług. Uzyskane wyniki badań wskazują, że trwający przez ostatnie dziesięciolecie dynamiczny rozwój gminy Uniejów ma swoje źródło we wzroście liczby inwestycji, a także jest efektem aktywności władz samorządowych i różnych grup społecznych działających na terenie gminy. Obserwuje się tu jednocześnie efekt mnożnikowy, w wyniku którego inwestycje samorządowe i związany z nimi rozwój przedsiębiorstw generują powstawanie nowych inwestycji.

Lata 90. ubiegłego wieku były okresem znacznych przemian w polskiej gospodarce. Objęły one także polskie rolnictwo, w którym zlikwidowano funkcjonujące przez ponad 40 lat PGR-y, a w ich miejsce utworzono nowe podmioty prywatne, działające na zupełnie nowych, nieznanych wcześniej zasadach. Wraz z tym, niemal z dnia na dzień, zasadniczo zmieniło się życie tysięcy ludzi, dla których PGR-y były nie tylko miejscem codziennej pracy, ale nierzadko także miejscem i sensem życia, wyznaczającym jego codzienny rytm. Artykuł podejmuje próbę wyjaśnienia procesu upadku i przejścia dwóch byłych PGR-ów – Bełdowa i Sarnowa, położonych w województwie łódzkim, w prywatne przedsiębiorstwa rolne oraz ukazania najważniejszych skutków społecznych tego procesu. W szczególności w tekście skupiono się na trzech problemach: charakterystyce i roli PGR-ów Sarnów i Bełdów w środowisku lokalnym, procesie ich przejścia w prywatne gospodarstwa rolne oraz społecznych skutkach procesu zmiany.

Zarys treści: W dzisiejszych warunkach społeczno-gospodarczych ważnym czynnikiem rozwoju miast są czynniki endogenne (lokalne) rozumiane jako miejscowe zasoby lub potencjał tkwiący w układach społeczno-terytorialnych poziomu lokalnego i regionalnego. Artykuł koncentruje się na ukazaniu roli (znaczenia), jaką czynniki endogenne, w tym szczególnie czynnik społeczny, odgrywają w rozwoju miasta na przykładzie dwóch wybranych jednostek: Uniejowa położonego w województwie łódzkim oraz Dąbia nad Nerem zlokalizowanego w województwie wielkopolskim. O ich wyborze zadecydowało z jednej strony podobieństwo pod względem warunków przyrodniczych (występowanie wód geotermalnych) i historycznych, z drugiej zaś znacząca różnica w obecnym poziomie rozwoju społeczno-gospodarczego.Słowa kluczowe: czynniki endogenne, rozwój lokalny, małe miasto.

The main aim of this article was to learn the opinions of entrepreneurs of the smallest towns in the Łódź region (of no more than 5,000 inhabitants) on the conditions under which they pursue their own business. In particular, closer analysis referred to: cost of running own business, current conditions for establishing and running a company, barriers to starting a business, as well as the prospects and possibilities for further development. The research was carried out through questionnaire interviews, on a group of 300 respondents, who in the smallest towns in the region of Łódź run a registered business. The study, although of the sounding nature, showed that respondents generally poorly assess the con- ditions for running own business. Still, they show considerable optimism, particularly with regard to the possibility of improving the conditions in which they operate and of increasing the profitability of the company. The position expressed by the respondents creates a positive image of a small town, where the entrepreneurship has a chance to develop, provided that it will be stimulated by individual decisions of entrepreneurs, not by “necessity” or the situation of “no way out”.