The concepts of Piotr Skarga, contained in the Sejm Sermons, make him appear to us not so much as a priest and theologian, but as an outstanding lawyer with extensive knowledge in his field. This Jesuit preacher, however, was not a jurist by training, although in his work he establishes the definition of law and introduces distinctions between its variations. Skarga believed that the creation of normative acts should be commissioned only by persons who have specific knowledge and expertise. Moreover, in his opinion, the proper functioning of the state is not be possible without the application of a fair laws, equal to all. It is worth noting that unjust laws are mentioned by the Jesuit preacher in the Sejm Sermons as one of the six diseases of the Polish-Lithuanian Commonwealth.

Wydana w 1641 roku Rozmowa Plebana z Ziemianinem Łukasza Opalińskiego wywarła szczególny wpływ na historię zarówno staropolskiej literatury, jak i myśli politycznej XVII wieku 1 , zawierała bowiem propozycje usprawnienia porządku sejmowych obrad oraz projekt reformy I Rzeczypospolitej (Grzeszczuk, 1958, s. 364). W dziele tym można doszukać się kilku argumentów na to, że Łukasz Opaliński nawiązywał do pism Niccolò Machiavellego. Świadczą o tym poszczególne fragmenty Rozmowy Plebana z Ziemianinem (Opaliński, 1959), a zwłaszcza te, które zawierają parafrazę Przedmowy z Księcia (Machiavelli, 1984, s. 36) czy cytat z Rozważań nad pierwszym dziesięcioksięgiem historii Rzymu Liwiusza (Machiavelli, 2009, s. 63). Trudno jednak wskazać, czy owe nawiązania są wynikiem bezpośredniej lektury pism florenckiego sekretarza. Mimo że Opaliński nie miał w swoim księgozbiorze Księcia i Rozważań nad pierwszym dziesięcioksięgiem historii Rzymu Liwiusza, mógł poznać wskazane dzieła w trakcie studiów na Uniwersytecie Lowańskim. Należy zaznaczyć, że w jego bibliotece znajdowały się książki, które omawiały pisma Niccolò Machiavellego. Nawiązania do dzieł florenckiego sekretarza mogły być zatem wynikiem lektury różnych tekstów (Pawlak, 2009, s. 49-50). Do tych odwołań przyczyniła się szczególnie ogólna sytuacja społeczna oraz polityczna Rzeczypospolitej w XVII wieku: spory między władcami elekcyjnymi a szlachtą o kompetencje obu stanów oraz zagrożenia zewnętrzne (zwłaszcza ze strony Turków). Te czynniki zadecydowały niewątpliwie, że w Rzeczypospolitej, a zatem w kraju o bardzo

The purpose of the article is to present elements of fantasy in selected works of old literature. It focuses above all on presenting the amazing places shown in literary works created in the 16th and 17th centuries. The author also shows similarities between fantasy, fairy tale, and utopia. Science fiction was created on the basis of utopia or anti-utopia, which lost their cognitive functions and began to discuss the characters’ adventures in such a way as to primarily provide entertainment to readers. In addition, the author points out that in the Renaissance era, Western European literary works containing elements of fantasy were primarily utopian or fairy-tale in nature. Their main role, however, was not to fulfill the entertainment function. It was only in the 19th century that leisure literature was discovered, when the ability to read and access to the text spread.

Biography of Joseph Macjon.