AbstractThe investigation focused on the non-migrating mid-channel bars that emerged in the river channel as a consequence of river engineering. A reach of around 280 km of Middle Vistula River (Poland) was taken into account as the study site. The most vivid examples of the river engineering works potentially influencing the river channel are the ferry crossings. Along the Middle Vistula River reach, there are 17 ferry crossings that were constructed from 1970s to 1990s. A cartographic analysis was carried out to determine the influence of the ferry crossing construction over the river channel. It was performed on the basis of aerial photographs (traditional aerial photography and UAV photography). In 3 out of 17 potential localizations, the emergence of large non-migrating mid-channel bars was observed. A study of cartographic materials (from 1950s to 2000s) allowed determination of the dynamics of those bars, including time of emergence and the changes of their size.

Riverbed under the influence of natural and anthropogenic factors is constantly being transformed. The changes of the channel parameters related to natural phenomena are rarely dynamic. Contrarily it is in the case of human activity. The introduction of river engineering structures to the riverbed aims to quickly adapt the river to the requirements. If construction of such forms is designed taking account of natural conditions prevailing in the riverbed, then negative effects cannot be observed. The situation is different when the river's characteristics were not considered in the design process. The article discusses the changes that the riverbed has undergone due to its intensive contraction at the ferry crossing at km 488 of Vistula, in Gassy. Current and archival aerial photographs were analyzed in terms of the transformation of the riverbed width, as well as the size of the mid-channel islands. The focus was concentrated on a section of the river 2 km above and 4 km below the ferry crossing. In particular, the parameters of the channel bar located directly below the narrowing and their change over the last decades were analyzed. Conclusions were drawn regarding the case study and recommendations for designing analogous solutions ensuing from the analysis were formulated.

Streszczenie. Temat ochrony przeciwpowodziowej, w tym polderów, jest zwykle podnoszony przy okazji każdej większej powodzi i po pewnym czasie, gdy zastosowano już doraźne środki naprawcze, dyskusja cichnie. Poldery jako obiekty hydrotechniczne, mające za zadanie przejąć szczyt fali powodziowej, wzbudzają wiele przeciwstawnych emocji. Z jednej strony uważa się, że są to obiekty, które mogą skutecznie uzupełniać system ochrony przeciwpowodziowej i pozytywnie wpływać na środowisko przyrodnicze. Z drugiej strony wysokie koszty, niska efektywność i wiele innych elementów sprawiają, że nie jest to popularna forma ochrony przed powodzią. W części obliczeniowej pracy skupiono się na nieistniejącym polderze w Stężycy o całkowitej pojemności równej około 24 mln m 3 . Model odcinka Wisły z uwzględnieniem istnienia polderu wykonano w programie HEC-RAS. Obliczenia dotyczyły szybkości napełniania tego zbiornika przy trzech różnych wariantach przepływu nieustalonego i przy różnych długościach przelewu na wlocie do polderu. Symulacje wykazały, że w krytycznym przypadku niezbędny byłby wlot o długości ok. 400 m, aby w całości napełnić polder podczas trwania wezbrania. W drugiej części pracy podjęto dyskusję na temat pozytywnych i negatywnych aspektów budowy polderów.

In this paper, flow through a free triangular orifice is considered. The comparison of two formulas was conducted for discharge calculations: a large orifice formula and a small orifice formula. The results show that, above a certain value of upstream head to orifice height ratio there is no need for small-large formula discrimination. The differences in the outcomes for the two formulas are negligible for upstream head to orifice height ratios greater than 3. This means that a small orifice formula can be used instead of a large orifice formula. Calculations were performed for different variants of triangle orientation (with tip downwards, sidewards and upwards) as well as for different dimensions of orifice (equilateral and isosceles). The calculations also included different submergence levels of the upper edge of the orifice and variable dimensions of the orifice with constant upstream head. Neither of these conditions affect the relative deviation values for small and large orifice formulas.

Streszczenie. W artykule omówiono wyniki obliczeń położenia zwierciadła wody na warszawskim odcinku Wisły w oparciu o pomiary geodezyjne. Pozwoliły one na utworzenie modelu rozpatrywanego odcinka Wisły dla przepływu ustalonego w programie HEC-RAS (wersja 4.1.0), za pomocą którego przeprowadzono symulacje różnych warunków przepły-wu. Na podstawie otrzymanych wyników symulacji podjęto próbę określenia znaczenia Rafy Żoliborskiej dla śródmiejskiego odcinka Wisły w Warszawie. Analiza wykazała, że jest ona ważnym elementem w profilu podłużnym rzeki i ma wpływ na poziom zwierciadła wody w warszawskiej Wiśle.Słowa kluczowe: morfologia rzek, Wisła Środkowa, rafa żoliborska BUDOWA GEOMORFOLOGICZNA DOLINY WISŁY W WARSZAWIE Najbardziej charakterystyczną cechą doliny Wisły w rejonie Warszawy jest znaczne zwężenie koryta wielkich wód. W rejonie Kozienic szerokość koryta głównego Wisły dochodzi do około 900 m, szerokość zaś doliny wyznaczona krawędziami wysokich tarasów nadzalewowych wynosi w najszerszym miejscu nawet 9000 m. Na południowym krańcu Warszawy dolina Wisły zmienia swój charakter. Krawędzie tarasów zalewowych zbliżają się do siebie, a lewobrzeżny wysoki taras wyraźnie podchodzi do brzegu koryta głównego. Wysoczyzna lewego brzegu doliny tworzy charakterystyczną stromą skarpę, zwaną Skarpą Warszawską. Po drugiej stronie rzeki brzeg doliny stanowi nadzalewowy Taras Praski. Krawędź lewego tarasu wysokiego zaczyna oddalać się od koryta głównego Wisły dopiero w okolicach miejscowości Jabłonna, czyli w km 531 [Falkowski 1982]. Dolina Wisły w obrębie Warszawy określana jest potocznie jako "gorset warszawski". Nazwa ta wzięła się ze znacznego zwężenia naturalnie wąskiej doliny rzeki, dodatkowo