Bu çalışma, portföy çeşitlendirme ve riskten korunma gibi konularda yatırımcıların son dönemde üzerinde yoğunlaştığı kıymetli madenlerle gelişmekte olan ülke borsa endeksleri arasındaki getiri ve volatilite yayılımlarını ortaya koymayı amaçlamaktadır. Çok değişkenli VAR-EGARCH analizi sonucunda kıymetli madenler için negatif bilgi şoklarının daha baskın olduğu tespit edilmiştir. Altın getirilerinden Endonezya, Hindistan, Brezilya ve Türkiye hisse senedi piyasalarına pozitif, Brent petrol getirilerinden ise Hindistan, Brezilya ve Türkiye hisse senedi piyasalarına negatif getiri yayılımı olduğu ayrıca kanıtlanmıştır. Her iki kıymetli madenin de pozitif getiri yayılımı olduğu tek piyasa Güney Afrika piyasası olmuştur. Modelin varyans denklem sonuçlarına göre kıymetli madenlerden Türkiye hisse senedi piyasasına herhangi bir volatilite yayılımı olmadığı bu sebeple diğer ülke piyasaları ile kıyaslandığında Türkiye hisse senedi piyasasının daha güçlü olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

* Bu çalışma 21. Finans sempozyumunda sunulan aynı isimli bildirilen genişleterek hazırlanmıştır.

Etkin piyasa, fiyatların rassal yürüyüş özelliğinden dolayı geçmişteki fiyat değişimlerini dikkate alarak gelecekteki fiyatların tahmin edilemediği; böylece fiyatlarda uzun hafızanın olmadığı piyasadır. Bu çalışmada, portföy çeşitlendirmesi açısından öneme sahip olan İslami endekslerin piyasa etkinliği uzun hafıza modelleriyle test edilmeye çalışılmıştır. BİST'te yer alan Katılım-30, Katılım-50 ve Model Portföy Endeksleri'nin yayınlandığı tarihten itibaren 11.04.2019'a kadar olan günlük getiri verileri dikkate alınarak getiri ve volatilite serilerinde uzun hafıza etkisi ARFIMA-FIGARCH modeli kullanılarak araştırılmıştır. Çalışmanın sonucunda, endekslerin getiri serilerinde kısa hafıza özelliği, volatilite serilerinde uzun hafıza özelliği sergilediği bulgusuna ulaşılmıştır. Türkiye' de yer alan İslami endekslerin incelenen dönem itibariyle uzun hafıza özelliğine sahip olması, bu endekslerin zayıf formda etkin piyasa yapısından uzaklaştıklarını göstermektedir.

Çalışmada gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler arasında uzun hafıza özelliğinin varlığı açısından bir fark olup olmadığı incelenmekte aynı zamanda ülke piyasalarının etkin olup olmadıkları farklı düzeyde gelişmiş ekonomiye sahip iki ülke açısından değerlendirilmektedir. Çalışmada gelişmiş ülkeleri temsilen ABD'ye ait S&P 500 ve gelişmekte olan ülkeleri temsilen Türkiye'ye ait BIST 100 pay piyasası endekslerinin getiri serilerinde uzun hafızanın etkisinin ve uzun dönem volatilitesinin varlığı yapısal kırılmalar da dikkate alınarak farklı dağılımlar altında ARFIMA (p, ,q)-FIGARCH (p,d,q) model kombinasyonları ile tahmin edilerek 2002-2017 dönemi için araştırılmıştır. Yapılan analiz sonucunda hem S&P 500 hem de BIST 100 endeksine ait getiri serilerinin uzun hafıza özelliği taşımadığı gözlemlenirken her iki endekse ait volatilite serilerinin uzun hafıza özelliği sergilediği tespit edilmiştir. ABD pay piyasalarında yapısal kırılmaların volatilitedeki uzun hafıza direncini artırdığı görülmüştür. Yapısal kırılmaların dikkate alındığı model sonuçlarından, volatilitede uzun hafıza direncinin düşük olduğu, getiri volatilitesinin tam karşılamamakla birlikte zayıf formda etkinliğe yakın bir karakter sergilediği gözlenmiştir. Volatilitedeki uzun hafıza özelliği, riskin günlük piyasa verilerinin davranışını görmek açısından önemli bir belirleyici olduğunu kanıtlamaktadır.