Bir örgütün amaçlarına ulaşarak rekabet üstünlüğü sağlayabilmesinde insan kaynağının olumlu tutum ve davranışlara sahip olması kritik önemdedir. Örgütün en önemli kaynağı olan insanın göstereceği olumsuz tutum ve davranışların örgütteki yansımaları ise örgütsel davranışın karanlık yüzü olarak adlandırılmaktadır. Örgüt üyesi veya üyelerinin kasıtlı bir şekilde başkalarına, kendisine veya örgüte zarar vermek amacıyla yaptığı her türlü edim olarak tanımlanan örgütsel davranışın karanlık yüzü, doğurduğu olumsuz sonuçlar ve etkiler açısından önemli bir olgudur. Bu çalışmanın amacı, örgütler için önemli bir sorun kaynağı olan bu tür davranışların nedenleri, sonuçları ve alınacak önlemlerle ilgili uygulama birimlerine ayrıntılı bilgiler sağlamak ve Türkiye'de yapılan çalışmaları inceleyerek, dağılımını ve yönünü belirleyerek bundan sonraki yapılacak çalışmalara ışık tutmaktır. Çalışmada, analiz tekniği olarak karma yöntem kullanılmıştır. Bu amaçla öncelikle nicel veri toplama tekniği olan ikincil veri analizi yöntemi kullanılarak, ULAKBİM Türkiye Akademik Arşivi veri tabanında 2010-2017 yılları arasında yayınlanan çevrimiçi dergilerdeki "Örgütsel Davranışın Karanlık Yüzü" başlığı altında incelenen 20 konu başlığındaki 273 makaleye ulaşılmıştır. Sonrasında bu konu başlıklarındaki 20 çalışma tabakalı amaçlı örnekleme yöntemiyle seçilerek nitel bir yöntem olan doküman incelemesine tabi tutulmuştur. Yapılan analizler sonucunda, konuyla ilgili yapılan çalışmaların büyük bölümünü mobbing (%28,94), sinik davranışlar (%23,81) ve örgütsel sessizlik (%15,75) konularının oluşturduğu tespit edilmiştir. Elde edilen bulgular ışığında gelecekte yapılacak çalışmalarda daha fazla sayıda değişkenin, daha çeşitli model ve veri toplama yönteminin, güvenilirliği daha yüksek örnekleme yöntemlerinin kullanılmasının, farklı örneklem düzeylerindeki çalışmaların arttırılmasının, daha geniş örneklem gruplarıyla çalışılmasının ve konuyla ilgili daha az çalışma yapılan konularda araştırmalar yapılmasının, uygulama birimlerine değerli bilgiler sunarak sorunun çözümünde önemli katkılar sağlayacağı düşünülmektedir.

Bu çalışmada, lider ve çalışan arasındaki çok boyutlu etkileşimin kalitesinin, çalışanların politik yeti düzeyleri ile ilişkili olduğu ve bu durumun örgütsel çıktıları etkilediği varsayımı bağlamında geliştirilen özgün bir araştırma modeli sınanmaktadır. Bu amaç çerçevesinde, Ankara, İstanbul, İzmir, Malatya, Manisa ve Adana illerinde ticari bankacılık sektöründe çalışan ve yönetici pozisyonunda olmayan 266 katılımcıya araştırma ölçekleri ve demografik değişkenleri içeren anket uygulanmıştır. Nicel araştırma desenlerinden ilişkisel araştırma modelinin kullanıldığı yatay kesitsel çalışmada, yapılan anket sonucunda elde edilen veriler IBM SPSS 20.0 ve AMOS 22 istatistiksel veri analizi programları aracılığıyla analiz edilmiştir.Yapılan analiz neticesinde lider-üye etkileşimi ve alt boyutları ile iş tatmini arasında orta düzeyde ve istatistiksel açıdan anlamlı bir ilişki olduğu görülmüştür. Ayrıca lider-üye etkileşimi ile iş tatmini arasındaki ilişkide politik yetinin düzenleyici etkiye sahip olduğu bulgulanmıştır. Araştırma bulguları kuramsal ve uygulamaya dönük katkıları bağlamında tartışılmıştır.

Bu çalışmanın amacı havacılık sektöründe faaliyet gösteren örgütlerde hâkim olun örgüt kültürü tipini (klan, adhokrasi, hiyerarşi, pazar) belirlemek ve örgüt kültürü tipleri ile çalışanların bağlamsal performans düzeyleri arasındaki ilişkiyi incelemek, bireylerin temel motivasyon kaynaklarının (başarı ihtiyacı, bağlanma ihtiyacı, güç ihtiyacı) varsayılan ilişkide düzenleyici rolünü sınamaktadır. Bu amaç doğrultusunda İstanbul, Ankara, İzmir, Malatya ve Isparta'da faaliyet gösteren kamu ve özel havacılık örgütlerinden 265 katılımcıya araştırma ölçekleri ve demografik değişkenleri içeren anket uygulanmıştır. Araştırma bulgularına göre katılımcılar örgütlerinde en fazla hiyerarşi ve klan kültürü algılamaktadırlar. Korelasyon analizi neticesinde en fazla klan kültürü algısı ile bağlamsal performansın ilişkili olduğu bulgulanmıştır. Katılımcıların güç ihtiyacının hiyerarşi ve klan kültürleri ile bağlamsal performans arasındaki ilişkileri, başarı ihtiyacının ise hiyerarşi kültürü ve bağlamsal performans arasındaki ilişkiyi biçimlediği tespit edilmiştir.

No abstract

İşletmeler hem ulusal hem de uluslararası alanda rekabet edebilmek için yönetici geliştirme programlarına yatırım yapmaktadırlar. Yönetici geliştirme programlarının en önemli parçalarından birisi de yönetici yetkinliklerini geliştirmektir. Yönetici yetkinliklerinin geliştirilmesinin unsurları ise; zorlayıcı yönetsel görevler, gelişimsel özelliğe sahip yönetsel görevlere erişim, geri bildirim ve öğrenme odaklılıktır. Yapılan çalışmalarda yöneticilerin gelişmelerine yönelik verilen zorlayıcı görevlerin, öğrenme odaklılık, zorlu görevlere erişim ve geri bildirim gibi kav-ramların yönetici yetkinlikleri üzerindeki pozitif ilişkisi olduğu tespit edilmiştir. Bu çalışma, birbirlerinden bağımsız olarak ortaya çıkan söz konusu değişkenlerin yönetici yetkinlikleri üzerindeki etkisi ve ilişki düzeylerini araştırmaktadır.