Küresel finansal risk göstergeleri ile ülkeye özgü kredi risk göstergeleri ülkelere giren doğrudan yabancı yatırımlar (DYY) üzerinde farklı etkilere neden olmaktadır. Bu risklerle birlikte kredi derecelendirme kuruluşları tarafından ülkelere verilen kredi derecelendirme notları da uluslararası yatırım kararlarını dolayısıyla doğrudan yabancı yatırımları etkileyebilmektedir. Buradan hareketle bu çalışmada, Türkiye için 2002:Q1-2021:Q4 dönemi boyunca VIX endeksi, CDS primleri ve kredi derecelendirme notlarının DYY üzerindeki etkilerinin araştırılması amaçlanmıştır. Araştırmada metodoloji olarak ARDL sınır testi yaklaşımı kullanılmıştır. ARDL sınır testi sonucuna göre, Türkiye’de DYY ile VIX endeksi, CDS primleri ve kredi derecelendirme notlarının uzun dönemli bir ilişkisinin olduğu tespit edilmiştir. ARDL eşbütünleşme analizinde tahmin edilen uzun dönem katsayılarına göre, Türkiye’ye giren DYY üzerinde VIX endeksinin ve Moody’s kredi derecelendirme notlarının etkisinin negatif ve anlamlı olduğu; Fitch tarafından verilen kredi derecelendirme notlarının ise pozitif ve anlamlı bir etkisinin olduğu sonuçlarına varılmıştır. Anahtar Kelimeler: Doğrudan yabancı yatırımlar, Kredi Derecelendirmeleri, VIX Endeksi, CDS Primleri. JEL Sınıflandırması: C22, F20, G24

Faiz oranı ile enflasyon oranı arasındaki ilişkiyi açıklamaya çalışan Fisher hipotezinin uzun yıllar boyunca ampirik literatürde incelendiği görülmektedir. Bu çalışma Türkiye'de Fisher hipotezinin geçerliliğini zaman serisi analiz yöntemlerini kullanarak incelemektedir. Literatürden farklı olarak ortalama fonlama maliyeti (AOFM), kredi ve mevduat faiz oranları aynı anda kullanılarak geniş perspektif ile konunun incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla, Türkiye için 2011:01-2021:08 dönemi arasındaki verilere Engle ve Granger eşbütünleşme analizi yapılmıştır. Seriler arasında eşbütünleşik ilişki bulunmasının ardından FMOLS (Fully Modified Ordinary Least Squares) eşbütünleşme tahmincisi kullanılarak hipotezin geçerliliği incelenmiştir. FMOLS analizi tahmin bulgularına göre, enflasyon oranının faiz oranı üzerinde istatistiki anlamlı etkiler yarattığı ve bu etkinin kredi ve mevduat faizlerinde farklılaştığı, kredi faizlerinde daha yüksek olduğu görülmektedir. Genel olarak ise en yüksek etkinin AOFM’de olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca Toda ve Yamamoto nedensellik analizi de yapılarak seriler arasındaki nedensellik ilişkileri incelenmiştir. Toda ve Yamamoto nedensellik analiz sonuçlarına göre enflasyon oranından çeşitli faiz oranlarına nedensellik ilişkisi tespit edilmektedir. Bu ilişkinin ihtiyaç kredisi ve AOFM’de çift yönlü olduğu bulgusuna ulaşılmıştır. Özetle, ampirik bulgular, Türkiye’de Fisher hipotezinin desteklendiğini göstermektedir.

No abstract

With the acceleration of global integration processes, it is seen that the common point in the structure of the crises is, in general, the increases in the country's risk premium and the volatility in large open economies. The aim of this study is to examine the relationships between stock market index, exchange rate, risk premium (CDS) and fear index (VIX) in Turkey. For this, ARDL test was used. The period after February 2001, which is a structural turning point for the Turkish economy as well as for data availability, was used as the analysis period. Unlike the literature, both the CDS premium, which represents the country risk premium, and the VIX index, which reflects the foreign risk appetite and thus the foreign conjuncture, are used in the same model. In this way, it has been tried to shed light on the question of whether the effects on the stock market index are at the same level as a result of using the CDS and VIX indicators in the same model. According to the empirical findings, the exchange rate, CDS premium and VIX index affect the stock market index in Turkey. In Turkey, which is a country integrated with global markets, this result is considered within the expectations. In other words, changes in exchange rate, country risk premium and foreign risk appetite have an impact on stock market movements. Our results show that the CDS premium, which represents the country risk, is an important indicator for the BIST 100 compared to the VIX index, which represents the global risk appetite. In this case, it highlights the importance of the variables examined in the stock markets.

Bu çalışmanın amacı, 1994:M01-2022:M09 döneminde Türkiye ekonomisi için Satın Alma Gücü Paritesi (SGP) hipotezinin geçerliliğini ADF tipi birim kök testlerini kullanarak geniş bir çerçevede incelemektir. Bu amaçla SGP hipotezinin geçerliliği ADF, RALS-ADF, Fourier-ADF ve Fourier KSS birim kök testleriyle sınanmıştır. Literatürden farklı olarak SGP hipotezinin geçerliliği yapısal kırılmalar ve doğrusal olmama durumu dikkate alınarak incelenmiştir. Elde edilen ampirik bulgulara göre, yapısal kırılmaların ve doğrusal olmama durumunun dikkate alınması durumunda sonuçların değiştiği görülmektedir. Kırılmaların dikkate alınmaması durumunda hipotezin geçersiz olabileceği görülürken, kırılmaların dikkate alınması durumunda hipotez geçerli olmaktadır. Yani, yapısal kırılmalar dikkate alındığında SGP hipotezi geçerli olmaktadır. Doğrusal olmama durumunun dikkate alınması durumunda da hipotez geçerli olmaktadır. Doğrusal olmayan çerçevede yapısal kırılmaların dikkate alınması sonuçlar açısından önemli bir rol oynamaktadır. Analiz sonuçları, Türkiye’de yapısal kırılmalar ve doğrusal olmama durumu altında SGP hipotezinin geçerli olduğunu ampirik olarak kanıtlamaktadır. Sonuçta, çalışmada incelenen dönem kapsamında Türkiye’nin reel döviz kuru serisinin durağan bir sürece sahip olduğu tespit edilmiştir.