Öz: Bu çalışma 4. sınıfta öğrenim görmekte olan üstün yetenekli ve diğer öğrencilerin matematik problemlerini çözme sürecinde kullandıkları stratejilerin incelenmesine yönelik olarak tasarlanmıştır. Araştırma öğrencilerin matematik sorularını çözerken kullandıkları stratejilerin incelenmesine odaklanılan nitel bir çalışmadır. Çalışmaya 3 farklı ilden 55'i üstün yetenekli olan toplam 110 öğrenci katılmıştır. Veri toplama aracı olarak 6 açık uçlu sorudan oluşan bir test kullanılmıştır. Elde edilen veriler içerik analizi tekniği kullanılarak analiz edilmiştir. Analiz sonuçlarına göre üstün yetenekli öğrencilerle diğer öğrencilerin problemlere verdikleri yanıt sayılarının birbirlerine yakın olduğu, geliştirilen strateji sayılarının ve üretilen strateji çeşitliliğinin üstün yetenekli öğrencilerin lehine olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca üstün yetenekli öğrencilerin kendilerine sorulan açık uçlu sorulara daha fazla doğru yanıt verdikleri ve aynı sorunun çözümünde birden fazla strateji kullanabilme bakımından da diğerlerinden farklılaştıkları görülmüştür. Her iki gruptaki öğrenciler test etme tahmin etme stratejisini tüm soruların çözümlerinde etkin olarak kullanırken; uç durumları düşünme, tüm olası durumları düşünme ve daha basit benzer problemlerle çözme stratejilerini hiç kullanmamışlardır.

Son yıllarda performans değerlendirme için kullanılan ölçme araçları arasında Dereceli Puanlama Anahtarlarının (DPA) kullanımının giderek arttığı görülmektedir. Bu çalışma kapsamında özel yetenekli 7. sınıf öğrencilerinin matematik problemlerini çözme performansları ve problemleri çözerken kullandıkları stratejilerin incelenmesi durumları iki farklı DPA kullanılarak değerlendirilmiştir. Özel yetenekli öğrencilerin problem çözme süreçleri ve süreçte kullandıkları stratejilerin DPA’lar yardımıyla incelenmeye çalışıldığı için nitel yöntem izlenmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu 12 özel yetenekli öğrenci oluşturmaktadır. Öğrencilerle gerçekleştirilen yarı yapılandırılmış görüşmeler yardımıyla veriler toplanmış ve elde edilen veriler iki farklı DPA yardımıyla analiz edilmiştir. Analizde kullanılan DPA’lar alan yazın desteği ile araştırmacı tarafından geliştirilmiştir. Geliştirilen DPA’lar öğrencilere sorulan her bir matematik sorusu bağlamında ele alınarak bütüncül bir değerlendirilmeye varılmıştır. Böylece özel yetenekli öğrencilerin problem çözme süreçleri ve bu süreçte kullandıkları stratejilere yönelik alternatif bir değerlendirme gerçekleştirilmiştir.

Özet: Problem çözme ve kurma dünya genelinde matematik eğitimi alanında yapılan çalışmalarda üzerinde önemle durulan konulardandır. Bu araştırmada ortaokul matematik öğretmeni adaylarının 7. sınıf matematik eğitim kazanımları doğrultusunda problem çözme stratejilerine dayalı matematik problemi kurma performanslarının incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda bir devlet üniversitesinde ikinci, üçüncü ve dördüncü sınıf düzeyinde lisans öğrenimi görmekte olan toplam 70 matematik öğretmeni adayıyla serbest problem kurma çalışması yürütülmüştür. Çalışmanın verileri nitel araştırma yöntemleri kullanılarak elde edilmiştir. Elde edilen veriler betimsel analiz yöntemi kullanılarak iki aşamada analiz edilmiştir. Analizin ilk aşamasında kurulan problemler matematiksel olan ve olmayan şeklinde incelenmiş ve matematiksel olan problemler 7. sınıf kazanımları ve içerdiği öğrenme alanlarına göre analiz edilmiştir. İkinci aşamada ise kurulan matematiksel problemlerin problem çözme stratejileri temelinde değerlendirmesi yapılmıştır. Araştırma sonucunda çalışmaya katılan öğretmeni adaylarının çoğunun matematiksel problemler kurabildikleri belirlenmiştir. Diğer yandan adaylar kazanımlara uygun ve çeşitli problem çözme stratejilerine dayalı matematik problemleri oluşturabilmektedir. Fakat sıradan olmayan ve karmaşık yapıdaki matematik problemlerini kurmaktan çekinmişlerdir.

The general purpose of this study was to determine the strategies used by gifted secondary school students in solving mathematics problems. To collect data about the problem solving strategies of the gifted students, a case study was used. The research was performed at the Science and Arts Center of Ankara Province in Turkey. The study was conducted with five 7th grade secondary school students. In the sample chosen, first, the necessary permissions were obtained from the Ministry of National Education in Turkey, and then, the random sampling method was used. A problem solving test that was developed by the researcher was used as the measurement instrument. There were 5mathematics problems in the test, and each problem was checked whether specific problem solving strategies were used or not. Additionally, problems were developed by following the objectivesof the secondary mathematics curriculum. The responsesof the students were evaluated through semistructured interviews for each problem according to the strategies used, and field notes were taken during the semi-structured interviews by the researcher. The data were analyzed using descriptive analyses and voice thinking techniques. The results of the study revealed that the students used 8 different strategies for solving the mathematics problems. They most frequently used logical reasoning and finding pattern problem solving strategies during the solution of these problems, however the working backward and considering extreme cases strategies were never used by the gifted students.

No abstract