Geographic inquiry has immense potential to spark the interest of school students in science and societal issues, such as climate change or resource scarcity. However, implementing inquiry-based learning in secondary school contexts is frequently seen as a challenge. So far, standardized geography assessments have primarily focused on students’ spatial-thinking abilities, and there is a dearth of practicable tools to measure their inquiry skills. This study aimed to translate the self-report geographic inquiry process skills scale into Kazakh and test its reliability and validity among Kazakhstani secondary students. A total of 826 secondary school students aged between 13 and 18 were included in the analysis. Both exploratory and confirmatory factor analyses jointly supported a five-dimensional structure of the questionnaire. The scale exhibited sound measurement properties, including consistency over a two-week test-retest interval. The scores for the adapted instrument were not significantly correlated with participant gender, grade, age, or time spent preparing for the cross-national geography assessment. Proposals for future research are outlined.

Уақыт көрсетіп отырғандай, Қазақстандағы білім беру жүйесіндегі қашықтықтан оқыту әдістері (ҚОӘ), қашықтықтан оқыту кезінде орта және жоғары оқу орындарындағы оқыту үрдісінде бейне дәрістер белсенді және табысты қолданылғанына қарамастан, пандемияға жеткілікті дайын болмады. Орта және жоғары оқу орындарында ҚОӘ-ні қолданудың 2 жылдық тәжірибесі бізге осы технологияның артықшылықтары мен кемшіліктерін анықтауға және оны дамытудың болашақ траекториясының кон-турларын анықтауға мүмкіндік берді. Пандемия кезінде қашықтықтан оқытудың артықшылықтары мен кемшіліктері көптеген авторлардың еңбегінде терең талданып, төтенше жағдайларда қашықтықтан оқытуға балама жоқ екенін негіздеді. Біз мақаламызда осы еңбектерге сүйене отырып, ҚОӘ психологиялық-педагогикалық негіздеріне ерекше тоқталғымыз келеді. Өйткені ҚОӘ жағдайында психологиялық – физиологиялық процестердің танымдық қызмет технологиясын жеткілікті түрде қамтымайды. Қашықтықтан оқытуда мектеп мұғалімдері мен университет оқытушылары ең алдымен, оқушылар мен студенттердің писхологиялық ерекшеліктерін ескере отырып, берілген тақырыпты эмоци-оналды қабылдауға жағдай жасауы керек. Сенсорлық немесе эмоционалды қабылдаусыз білім күшті асси-миляциядан айырылады. Сонымен қатар, мұғалімдер мен оқытушылар психология саласында белгілі бір білімге ие болуы керек, өйткені үлкен компьютерлік жүктемелер кезінде студенттер әртүрлі психикалық ауытқуларға тап болуы мүмкін. Нормадан ауытқу байқалғанда мұғалімдер теріс және оң бағытты да білуі өте маңызды. Оң ауытқулар кезінде мұғалімнің рөлі уақытылы анықтаудан, содан кейін осы үрдісті шоғырландырудан және күшейтуден тұрады. Теріс ауытқулар болған жағдайда ауытқу себептерін мұқият талдау қажет. Бірақ мұны оқушы мен мұғалімді жақындастырмай, керісінше алыстататын компьютер арқылы қалай жүзеге асыруға болады? Бұл кедергіні қалай жеңуге болады? Бұл қаншалықты мүмкін? Мақалада осы сұрақтарға жауап алу үшін, оқушының терең қызығушылығы мен жоғары жауапкершілігі сублимацияның көрсеткіші бола алатындығы анықталып, зерттеу жүргізілді. Как показывает время, методы в системе дистанционного обучения Казахстана, которыми пользовались в средних и высших учебных заведениях при дистанционном обучении это активное проведение видеолекции, но несмотря на успешное их использование, для пандемии эти методы были недостаточно готовы. 2-летний опыт применения методов дистанционного обучения в средних и высших учебных за-ведениях дал нам возможность выявить все преимущества и недостатки данной технологии и будущей траектории его развития, позволил определить контуры. Во время пандемии преимущества и недостатки дистанционного обучения были глубоко проанализированы в труде многих авторов, также альтернатив-ны ли эти методы дистанционного обучения во время чрезвычайного положения?! Исходя из этих трудов в нашей статье, особое внимание уделяется психолого-педагогическим основам методов дистанционного обучения. Ведь в условиях дистанционного обучения методы недостаточно охватывают познавательную деятельность психолого-физиологических процессов. Во время дистанционного обучения школьные учителя, преподаватели университетов прежде всего, ученики и студенты, учитывая их психологические особенности, необходимо создание условии для эмоционального восприятия тем. Образование без сен-сорного или эмоционального восприятия лишается сильной ассимиляции. В том числе учителя и преподаватели в области психологии должны обладать определенными знаниями, так как во время больших компьютерных нагрузок студенты могут быть подвержены различным психическим отклонениям. Когда наблюдается отклонение от нормы очень важно, чтобы учителя знали как отрицательное, так и положи-тельное направление. Роль учителя при положительных отклонениях это своевременное выявление, повышение этой тенденции затем ее усиление. При наличии отрицательных отклонений следует учитывать причины отклонения, необходим тщательный анализ. Но как это можно осуществить между учеником и учителем через компьютер, который не сближает, а наоборот отдаляет? Как преодолеть это препятствие? Насколько это возможно? В статье для получения ответов на эти вопросы, как показывает проведённые исследования, необходимо проявить глубокое любопытство и высокую ответственность, что является показателем сублимации. Despite the successful and active delivery of video lessons and online sources during distance education, the time and conditions showed some flaws in the distance education system (DES) of Kazakhstan’s educational system. These two years of using the DES at Secondary and Higher institutions enabled us to define the advantages and disadvantages of this type of teaching; revealed the possible trajectories of making some advancements and improvements in this sphere. The benefits and drawbacks of distance learning were analyzed thoroughly in the works of many authors in the course of pandemics. Those works gave rational justifications that distant education was the only alternative to traditional education in situations of emergency. In this article, we will consider the psycho-pedagogical aspects of DES, based on the previous works of the authors. Because the role of physiological and physiologic processes is often neglected in the DES. Distance education requires pedagogues of schools and universities to take into account the psychological characteristics of their students, to create comfortable conditions to acquire the materials of the lessons. It is essential to indicate that without sensory perception the effects processes–assimilating and accommodating knowledge will be lower. Along with this, pedagogues of secondary and high educational institutions must be educated in psychology, as students might encounter certain difficulties which lead to psychological disorders because of the number of tasks. Teachers must know how to identify both positive and negative types of deviation. In the case of positive deviation, the teacher’s main duty is to detect it on time, and to support and reinforce. On the other hand, if the deviation is negative, they must carefully analyze the causes of the problem. However, how these processes can be executed during distance learning? Are there any possible solutions to overcome the obstacles in inconveniencies of remote teaching? This article will be devoted to finding the answers to these questions by doing research work, for determining the effects of responsibility and high interests of students on levels of discrepancy in the teaching process.