Sinema filmlerindeki mesaj izleyicisi üzerindeki temsil gücünü aktive etmektedir. Bu gücün engelli kadınlarla ilgili toplumsal algıyı nasıl şekillendirdiğini anlayabilmek için sinema filmlerinin sosyal hizmet bakış açısıyla incelenmesi gereklidir. Engellilik ve toplumsal cinsiyet dezavantajlarına sahip olup kesişimsel ayrımcılığa uğrayan engelli kadınlar sinemada çoğunlukla negatif imajlar ile tasvir edilmektedir. Bu çalışmanın amacı Türkiye sinema filmlerinde yer alan engelli kadın karakterlerin sunumunu ahlaki, tıbbi, sosyal ve insan hakları engellilik modelleri çerçevesinde inceleyerek filmlerdeki imajlarını sosyal hizmet bakış açısı ile ortaya çıkarmaktır. Böylece sosyal hizmetin güçlendirici yaklaşımının sinema aracılığıyla engelli kadınları nasıl güçlendirilebileceğini tartışmaktır. Eleştirel söylem analizindeki Siegfried Jäger’in yaklaşımının yöntem olarak kullanıldığı araştırmada baş rolünde engelli kadın karakter sunumu olan 10 film analiz edilmiştir. Böylece hem söylemin yapısal analizine hem de dönemlere odaklanan bir analiz yapılmıştır. Filmlerin içerikleri sekiz tema öbeği altında toplanmıştır: Kurban edilme, kurbanlaştırma; cinsiyetsizleştirme veya kadın olduğunu vurgulama, erkeksilik, cinsel şiddet mağduru olma; muhtaç, çaresiz, savunmasız olma, desteğe ihtiyaç duyma; kısıtlama, aşırı koruyup kollanma; duyarsız kalma, dışlanma, aşağılama; saklı, sessiz, pasif; bağımlı olma; negatif imajlarla mücadele. Çalışmada Yeşilçam Sineması’nda tıbbi ve ahlaki model ağırlıklı bakış açısıyla engelli kadın temsilinin hasta, muhtaç, bağımlı ve cinsiyet rollerinden uzak tasvir edildiği tespit edilmiştir. 2000 Sonrası Türkiye Sineması’nda ise sosyal modelin hâkim olduğu, topluma adapte olmaya çalışan ancak iş, eğitim ve aile kurma noktasında toplumsal bariyerler ile karşılaşan bir temsil söz konusudur. İnsan hakları modeline ise çok az vurgu yapılmıştır.
Sinemanın sessiz döneminde dahi sağır kültür kendisine filmlerde yer bulmaktadır. Sağır kültürün bir parçası olan ancak görünürlük sorunu yaşan sağır ebeveynlerin işiten çocuklarının temsili ise 2022 yılı En İyi Film Akademi Ödüllü CODA filmiyle olmuştur. Sinemanın temsil gücü göz önüne alındığında her ne kadar sağır ailelerin işiten çocuklarına dair akademik çalışmalar mevcut olsa da film üzerinden kitlesel bir görünürlük kazanmaları yadsınamaz. İşte bu bakış ele alındığında bu çalışmanın amacı; sağır ebeveynlerin işiten çocuklarının karşılaştıkları sorunları CODA filmi üzerinden incelemektir. Filmin, sinemada en prestijli ödül sayılabilecek Akademi Ödülü bir diğer adıyla Oscar ödülüne sahip olması bu noktada toplumsal farkındalığın vurgulanması adına da önemlidir. Sinemada var olan tek tip sektörel algının özel platformların sektöre dahil olmasıyla birlikte farklı temsillere de yer vermesi özellikle engelli bireylerin temsili noktasında anaakım sinemanın bu zamana kadar sunduğu kalıplaşmış engelli temsilinin ötesinde sinemada yeni bir engelli sunumunun varlığının olabileceğini gözler önüne serilmesine olanak sağlayacaktır. Araştırmanın yöntemi eleştirel söylem analizinde Norman Fairclough’un diyalektik ilişkisel yaklaşımıdır. Ebeveynlik rolü kaybı- ebeveynlik sorumluluğu, iletişim eksikliği sebebiyle dil aracılığı ihtiyacı- işiten dünyayla köprü olma, farklılığın vurgulanması- işaret dili edinimi ve çift dilli gelişimi, çocuklara yönelik sosyal destek eksikliği- kabullenme ve özdeşim kurma: benlik kategorizasyonu başlıkları altında ele alınan bulgular sağır ebeveynler ve onların işiten çocukları olmak üzere iki perspektifle irdelenmiştir. Çalışmada sağır ailede yetişen çocukların dil aracısı görevi sayesinde yaşıtlarının ötesinde bir gelişim gösterdiklerinin altı çizilerek ebeveynleriyle ilişkilerinin kendi hayatlarını kurmaları üzerinde etkisi gözlenmiştir.
scite is a Brooklyn-based organization that helps researchers better discover and understand research articles through Smart Citations–citations that display the context of the citation and describe whether the article provides supporting or contrasting evidence. scite is used by students and researchers from around the world and is funded in part by the National Science Foundation and the National Institute on Drug Abuse of the National Institutes of Health.
customersupport@researchsolutions.com
10624 S. Eastern Ave., Ste. A-614
Henderson, NV 89052, USA
This site is protected by reCAPTCHA and the Google Privacy Policy and Terms of Service apply.
Copyright © 2025 scite LLC. All rights reserved.
Made with 💙 for researchers
Part of the Research Solutions Family.