Türkiye'den Zeytinus Doğanlar, 2011 (Hymenoptera: Eulophidae: Tetrastichinae) Cinsine giren dört yeni türün tanılanmaları ve cinsin tip türü, Zeytinus hatayensis Doğanlar, 2011'in yeniden tanılanması Öz: Bu makale Zeytinus hatayensis Doğanlar, 2011'in yeniden tanılanması ile 4 yeni türün ve bu türlerin bazı biyolojik özelliklerinin açıklamasını içermektedir. Türkiye için, Zeytinus Doğanlar cinsine bağlı 4 yeni tür olan; Z. edremitensis Doğanlar and Sakin, n.sp., Z. balikesirensis Doğanlar and Sakin, n. sp., Z. marmarae Doğanlar and Sakin, n. sp. ve Z. alyssumus Doğanlar and Laz (Hym.: Eulophidae) tanımlanması yapılmıştır. Bu türlerden ilk üçü Samandağ (Hatay) ve Edremit (Balıkesir) ilçelerinde, zeytin ağacı (Olea europea L.) yapraklarında zararlı olan Zeytin Gal sineği, Dasineura oleae (Loew) (Dipt.: Cecidomyiidae)'nin larva/pupa parazitoitleri olarak elde edilmiştir. Sonuncu tür ise Kahramanmaraş ilinde bulunan Alyssum pateri ssp. pateri Nyár (Brassicaceae) bitkisinin çiçekleri üzerinde beslenen bir Dasineura türünün gallerinden üretilmiştir.

Kahramanmaraş İlinde tehlikeli boyutlara ulaşan çevre ve hava kirliliği problemlerini önlemenin yanında rekreatif amaçlı kent ormanları tesisi de düşünülerek Kahramanmaraş Orman Bölge Müdürlüğü tarafından 2003-2004 yıllarında Yeşil kuşak Ağaçlandırma Projesi kapsamında kentin çevresinde ağaçlandırmalar yapılmıştır. Bu ağaçlandırma çalışmalarından kent merkezine yakın olan 1675 ha lık sahada araştırmamız gerçekleştirilmiştir. Ağaçlandırma sahasında Pinus brutia, Pinus pinea, Cupressus sempervirens, Prunus mahalep, Amygdalus sp, Pyrus elaegnifolia ve yabancı orijinli Pinus brutia var. elderica türleri kullanılmıştır. Kullanılan türlerden yabancı orijinli Pinus brutia var. elderica da

Günümüzde sağlıklı gıda temininin önündeki en büyük engellerden birisi küresel bir sorun haline gelen toprak kirliliğidir. İnsan etkisi ya da anakayanın ayrışması sonucu topraklardaki ağır metal konsantrasyonun artması toprak kirliliğinin başlıca kaynaklarını oluşturmaktadır. Genel olarak Ultramafik regolitlerden oluşan topraklar, nikel veya mangan gibi ağır metallerin hiperakümülasyonu gibi özel adaptasyonlara sahip bitkilere ve yüksek endemizm floralarasına sahip olduğu bilinmektedir. Genellikle bu bitkiler besin elementi eksikliği veya fitotoksik iz elementlerine özellikle yüksek nikel (Ni) konsantrasyonlarına sahiptir. Bu araştırma hiperakümülatör olarak bilinen Alyssum pateri subsp. pateri bitkisinin farklı bir yetişme ortamındaki ekolojisi ve ağır metal tolerans sınırının belirlenmesi amacıyla Kahramanmaraş İlinde yürütülmüştür. Araştırma bulgularına göre ultramafik jeoekolojisinin aynı makro iklimde ve fakat değişik coğrafyalarda faklı özelliklere sahip olabildikleri anlaşılmıştır. Topraktaki toplam nikel (Ni) miktarı ortalama 7.08 ppm iken Alyssum pateri subsp. pateri bitkisinde en yüksek Ni miktarı 4061.27 ppm, bitkinin üzerindeki gal oluşumunda ise 3653.62 ppm olarak tespit edilmiştir. Toplam Ca konsantrasyonu toprakta 1735.70 ppm iken, bitkide ortalama 21268.88 ppm, gal oluşumunda ise 21013.98 ppm olarak belirlenmiştir. Araştırma alanında Alyssum pateri subsp. pateri bitkisinin genel hiperakümülatör özelliğine ek olarak bitkide meydana gelen gal oluşumlarının da bitki kadar hiperakümülatör özellik taşıdığı ortaya konulmuştur. Endemik bitki türlerini bolca bulunduran bu alanlar koruma altına alınmalıdır. Başta madencilik, tarım ve tıraşlama kesimleri vb. ekosistemi strese sokacak faaliyetlerden kaçınılmalıdır. Ağır metal toplayıcı bitki türlerinin ise jeoekolojisi araştırılmalı ve fitoremediasyon bitkileri olarak ağır metalce yoğun alan toprakların ıslahında kullanımına önem verilmelidir.

Doğu Asya kökenli istilacı şimşir güvesi (Cydalima perspectalis) (Walker) (Lepidoptera: Crambidae, Spilomelinae) Türkiye’de ki varlığı ilk kez 2011 yılında tespit edilmiş olup hızla yayılmaya başlamıştır. 5 yıl içerisinde tüm Karadeniz Bölgesindeki doğal şimşir alanlarına, park ve bahçelerdeki şimşirlere arız olmuştur. Son olarak Cydalima perspectalis türünün Hatay ili, Dörtyol ilçesinde Buxus sempervirens L. türünde zararı tespit edilmiştir. Mayıs ve Kasım 2021 tarihleri arasında uzun yapraklı şimşir (Buxus balearica Lam.) üzerinde Adana-Kozan ilçesindeki doğal yayılış sahalarında ve iki farklı noktada Cydalima perspectalis arızı gözlemlenmiştir. Bu araştırma ile Türkiye’de doğal yayılış gösteren şimşirlerden Buxus sempervirens türünde görülen şimşir güvesi ilk kez Buxus balearica türünde de tespit edilmiştir.

Hayvanlar alemine ait, 5 şubeden birinde yer alan böcekler, eklembacaklılar şubesinin alt sınıfıdır. Böceklerin dünyamızdaki varlığı yaklaşık 400 milyon yıl öncesine dayandığı ve bir milyonu aşkın tür sayısı ile en büyük canlı grubunu oluşturduğu bilinmektedir. Böcek denilince; yiyeceklerimize ve giyeceklerimize verdiği zararlar, ekonomik açıdan verdiği kayıplar, evcil hayvanlara ve insanlara bulaştırdığı hastalıklar, gördüğümüzde korku, tiksinti ve ürperti gibi olumsuz duygular aklımıza gelmektedir. Fakat bu kötü etkilere sebep olan türler böceklerin çok az kısmını oluşturmaktadır. Böcekler, yeryüzünde doğal dengenin korunmasında, besin olarak tüketilmesinin yanı sıra besin üretimine yardımcı olarak diğer canlılara faydalı olmaktadır. Böcekler olmasaydı, bitkiler arasında tozlaşma ve üreme oranı azalır ve bitki popülasyonu da önemli derece azalırdı. Bitkilerin azalmasıyla insanların ve hayvanların, yeterli besin bulamamasına neden olurdu. Böcekler toprak ve çevre sağlığı, biyolojik kontrol, boya maddesi, gıda boyası, popüler kültür ve sanat, ticaret, adli olayların aydınlatılması, bilimsel çalışmalar, tıp ve ilaç yapımı dahil olmak üzere yaşamın birçok alanında etkilidir. Ortaöğretim dokuzuncu sınıf ikinci dönem müfredatında yer alan biyoloji ders kitaplarında böcekler hakkında eğitim verilmektedir. Böceklerin hayatımızdaki önemi yatsınamaz olduğu halde insanlar tarafından tüksinilen, korkulan canlılar olarak görülmesi böcekler hakkında bilgi yetersizliği olduğu düşünülmektedir. Bu nedenle böcekler hakkında müfredat gereği çok az yer alan böcek bilgisi öğrencilerin yaşadıkları sosyal çevre, aile ve aldıkları eğitime bağlı olarak böcekler hakkında yeterli bilgi ve farkındalık yaratıp yaratmadığı araştırma hedefleri doğrultusundadır. Araştırmada biyoloji bilimine ve dersine yönelik tutumların böcek farkındalık düzeyleri üzerine etkisi olup olmadığı amaçlanmaktadır. Bu çalışma sayesinde ortak yaşam alanına sahip olduğumuz canlılara saygılı, çevresini tanıyan, doğanın dengesini koruyan, kimyasal madde kullanımını azaltan, yerlere çöp atmayan, organik tarımı destekleyen, böceklerin doğa ve insanlar için zarardan çok faydalarının farkında olup onlardan korkmayan öğrencilerin yetiştirilebileceği düşünülmektedir