No abstract

Roma hukuku kölelere hak ehliyeti tanımamıştır (D. 4.5.3.1: "Servile caput nullum ius habet"). Söz konusu hukuk sisteminde köleler özgür insanların malvarlığına dâhil olabilen şeyler (res) olarak değerlendirilmiştir. Ancak aynı zamanda insan oldukları için malvarlığına dâhil olabilen diğer şeylerden ayrı tutulmuşlardır. Roma hukukunda kölelerin durumu ayrıntılı incelendiğinde yakın gelecekte hayatımızın bir parçası olacağına inandığımız robotlar ile durumlarının benzerlik gösterdiği görülebilir. Köle bir çeşit kendi kendine düşünebilen, karar verebilen duygusal bir mal olarak tanımlanabilir. Aynı özellikler geleceğimizin robotlarında da görülecektir. Yani robotları hukuki durumları bakımından kölelerin teknolojik akrabaları olarak değerlendirmek mümkündür. Bütün bu bilgiler bizi, eğer robotlar için bir yasal düzenleme yapılacaksa bu düzenlemenin kolaylıkla Roma hukukundan alınabileceği sonucuna götürür. Bu çalışmada robotların ve kölelerin neden aynı statüde değerlendirilebileceğini aydınlatmak adına köle ve robot kavramları hakkında ayrıntılı bilgi verdik. Robot ve yapay zekâ kavramlarını ayrıntılı olarak tanımlayıp inceledikten sonra, kölelerin durumlarını inceleyerek karşılaştırma yaptık ve robotların hukuki sorumluluğunu tartıştık.

No abstract

Robotlar gün geçtikçe daha gelişmiş bir hale gelmekte ve daha kompleks görevleri icra edebilmektedirler. Robotların gelişimine paralel olarak, emek üzerinden gelir elde eden işçilere yönelik emek piyasasındaki talep de azalmaktadır. OECD ülkelerinin kamu gelirlerinin ortalama olarak %50’sinin emek üzerinden alınan vergiler ve sosyal güvenlik primleri olduğu göz önüne alındığında, teknolojik işsizliğin ulaşabileceği boyutlar doğrudan doğruya kamu gelirlerinin azalması sonucunu doğurabilecektir. Bu azalmaya ek olarak, teknolojik işsizlik ile birlikte işsiz kalanlara yönelik olarak yapılacak işsizlik maaşı ödemeleri ve yeniden meslek edindirmeye yönelik yapılacak harcamalar da kamu harcamalarında olağanüstü bir artışın olmasını kaçınılmaz kılmaktadır. Teknolojik işsizliğin ciddi boyutta sefalet yaratabilme ihtimali de vardır. Bu sefaletin etkisini azaltmak veya ortadan kaldırmak için ise herkese temel gelir garanti edilmesi önerilmektedir. Bu uygulamanın sefaleti azaltabilecek bir etkisinin yanı sıra kamu harcamalarını da arttırıcı bir etkisi de olacaktır. Bütün bunların bir neticesi, teknolojik işsizliğin doğrudan sebebi olarak değerlendirilebilecek robotlaşmanın ve robotların vergilendirilmesi önerilmesidir. Bu sayede kamu gelirlerindeki azalışı durdurabilecek ve artacak kamu harcamalarının finansmanını sağlayabilecek bir araç elde edilmiş olacaktır. Teknolojik gelişmeler ve bunların etkilerinden dolayı robot vergisi kavram olarak tartışılır hale gelmiştir. Bu çalışmada öncelikle kısaca robot ve elektronik kişi kavramları açıklanacaktır, bunları robot vergisinin fiskal ve ekstra-fiskal amacının irdelenmesi takip edecektir. Ardından robot vergisinin çeşitli vergi türleri açısından değerlendirilmesine çalışılacak ve son olarak vergi dışı kamu gelirleri karşısında robotun durumu da açıklanmaya çalışılacaktır. Çalışma ile konuya yönelik tartışmalara bütünsel bir bakış açısı ile katkı sağlanmaya gayret edilmiştir.