No abstract

Öz Mao Zedong, 1949 yılında Çin'de milliyetçi lider Çan Kay Şek'i iç savaşta yenerek Komünizm ideolojisi altında Çin Halk Cumhuriyeti kurmuştu. Mao'nun ülke yönetimini ele geçirmesinden sonra Çin propagandası Mao'yu ülke genelinde kült lider olarak inşa etmeye başlamıştı. Böylece Mao'nun kurduğu rejiminin ülkede sağlam temellere oturması amaçlanmıştı. Mao'nun kült liderlik propagandasında dönemin kitle iletişim araçları yoğun bir şekilde kullanılmıştı. Dönemin en etkili kitle iletişim araçlarından biri olan posterlerden de Mao'nun kült liderlik propagandasında etkin bir şekilde yararlanılmıştı. Bu çalışmada Çin propagandası tarafından Mao'nun kült liderlik inşasında posterleri nasıl ve ne yönde kullandığı ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Bu amaçla çalışma kapsamında amaçlı örneklem metodu kullanılarak belirlenen 8 propaganda posteri, nitel araştırma yöntemleri içerisinde yer alan göstergebilimsel analiz metodu kullanılarak incelenmiştir. Çalışmada belirlenen Çin propagandasına ait posterler Fransız dilbilimci Roland Barthes'ın göstergebilim kavramları ışığında analiz edilmiştir. Çalışma elde edilen bulgular ışığında, Çin propaganda posterlerinde Mao'nun Çin Halk Cumhuriyeti'nin ekonomik refahının artmasında, sosyal adaletin sağlanması ve iç huzurun sağlanmasında temel aktör olarak inşa edildiği sonucuna ulaşılmıştır.

Kampanyada okuryazarlığın ve kitap okumanın önemine vurgu yapılması amacıyla propaganda posterlerinden etkin bir şekilde yararlanılmıştır. Kampanya, 1980 yılında UNESCO Nadezhda K. Krupskaya okuryazarlık ödülüne layık görülmüştür. Çalışmada okuryazarlık kampanyasında okuryazarlığın ve kitap okumanın teşvik edilmesi amacıyla propaganda posterlerinden ne şekilde yararlanıldığı ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bu amaçla çalışmada Amsterdam'daki Uluslararası Sosyal Tarih Enstitüsü'nden (Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis) propaganda posterlerine ulaşılmış ve ulaşılan propaganda posterlerindeki görsel ve yazılı göstergeler, ABD'li dilbilimci Charles William Morris'in göstergebilimindeki üç boyutu ışığında analiz edilmiştir. Elde edilen bulgularda, propaganda posterleri üzerinden okuryazarlığın insanları özgürleştirdiği ileri sürülerek ve okuryazarlık devrimle özdeşleştirilerek insanların okuryazar olmasının ve kitap okumasının teşvik edilmesine çalışıldığı ortaya çıkarılmıştır.

Öz [1966][1967][1968][1969][1970][1971][1972][1973][1974][1975][1976] yılları arasında gerçekleşen Çin Kültür Devrimi (ÇKD), Çin Halk Cumhuriyeti'nin (ÇHC) toplumsal ve kültürel yaşamında derin izler bırakmaktadır. Çin Komünist Devrimi'ne ve Mao'nun liderlik kültüne zarar vereceğine inanılan eserler tahrip edilmektedir. Kızıl Muhafızlar'ın (红卫兵) ön planda olduğu devrimde, kütüphaneler ve üniversiteler basılmakta, "eski toplumu" temsil eden yayınlar yakılmaktadır. Ülkede eski ve klasik eserler yasaklanmakta, onların yerine devrimi yücelten yayınları ön plana çıkarılmaktadır. Ayrıca Çin halkının, Başkan Mao'nun Sözleri (毛主席语录) adlı kitabı okuması teşvik edilmektedir. Devrim sırasında posterler etkili birer propaganda aracı olarak kullanılmakta ve posterler üzerinden Çin halkının neyi okuyup neyi okumaması konusunda mesajlar verilmektedir. Çalışmada propaganda posterleri üzerinden ÇHC'de ÇKD ile birlikte okuma alışkanlığının ne yönde şekillendiğinin ortaya konulması amaçlanmaktadır. Çalışmada kota örneklemi kullanılarak belirlenen 9 propaganda posteri, Fransız dilbilimci Roland Barthes'ın kavramları özelinde göstergebilim yöntemi kullanılarak incelenmiştir. Posterlerde Çin halkının kültürel yönden bir mücadele yaşadığı anlatılmakta, bu mücadeleden de Mao ve devrimi öven yayınları okumasıyla üstün gelebileceği belirtilmektedir Bu şekilde Mao ve devrime bağlı bireylerin oluşmasının amaçlandığı ortaya çıkmaktadır.

İnsanların belli bir konu hakkında karar alma sürecini etkileyen korku temelli ikna yöntemi olan korku çekiciliği, propaganda disiplinin önemli bir unsurudur. Özellikle savaş dönemlerinde kitleleri kendi safına çekmek isteyen grupların propaganda amaçlı oluşturdukları posterlerde, korku çekiciliğinin sıklıkla kullandığı gözlemlenmiştir. Propaganda amaçlı posterlerin ilk defa uluslararası düzeyde Birinci Dünya Savaşı'nda yoğun olarak kullanıldığı düşünüldüğünde, bu savaşta korku çekiciliğinin propaganda amaçlı nasıl ve ne yönde kullandığı önemli bir konu haline gelmiştir. Bu çalışmada Birinci Dünya Savaşı'nda propaganda amaçlı kullanılan posterler korku çekiciliği bağlamında incelenmeye çalışmıştır. Çalışma, Birinci Dünya Savaşı'nda ilk profesyonel propaganda ofisi olan Savaş Propaganda Bürosu'nun (diğer adıyla Wellington House) kurulduğu Büyük Britanya İmparatorluğu özelinde gerçekleştirilmiştir. WW1Propaganda sitesi tarafından belirlenen Britanya İmparatorluğu'nun propaganda amaçlı kullanılan posterleri çalışma kapsamında incelenmiştir. Toplam 306 propaganda amaçlı kullanılan poster içerisinden içerik analizi yöntemi kullanılarak 5 korku çekiciliği temalı propaganda amaçlı poster belirlenmiştir. Daha sonra bu posterler Fransız Dil Bilimci Roland Barthes'ın düzanlam (denotation) ve yananlam (connotation) boyutunda göstergebilimsel analize tabi tutularak ele alınmıştır. Elde edilen bulgular çerçevesinde; İngilizlerin Birinci Dünya Savaşı›nda propaganda amaçlı posterlerde korku çekiciliği kavramını yeterli ölçüde kullanmadıkları, kullanılan korku çekiciliği posterlerinde ise Almanların sunum kodları içerisinde "barbar", "işgalci" ve "sömürgeci" metaforlarında yansıtıldığı görülmüştür.