Öz K. Marx öncesi dönemde emek değer teorisinin genel olarak A. Smith, T. R. Malthus ve D. Ricardo'nun görüşleri çerçevesinde şekillendiği kabul edilebilir. Marx'tan önce, değer konusu üretim süreci dışında araştırılmıştır. Dahası, konuya ilişkin açıklamalar ve eleştiriler tek bir kaynakta toplanmamıştır. Bu çalışmayla, Marx öncesi emek değer teorisine bütünsel bir bakış sağlanması amaçlanmıştır. Çalışmanın temel sonucu, belirtilen üç iktisatçının konu üzerine görüşlerinin bayağı nitelikte olduğudur.

Cumali BOZPİNAR * ÖZ Osmanlı kapitülasyonları ilk zamanlarda (Klasik Dönem'de) kendinden beklenen işlevleri yerine getirmiştir. Bununla birlikte zaman içinde yararlılıkları kaybolarak XIX. yüzyılda Osmanlı ekonomisi için bozucu etkiler doğurur olmuşlardır. Osmanlı Devleti'nin yaklaşık altı yüz yıl gibi uzun bir dönem varlığını koruduğu dikkate alındığında, söz konusu kurumun kuruluşuna etki eden iktisadi saiklerin araştırılması önem arz etmektedir. Bu çalışma bir derleme türündendir. Ulaşılabilen ikincil kaynaklarla sınırlı olmak üzere, Osmanlı kapitülasyonlarının ortaya çıkışı iktisat tarihi perspektifinden ele alınmıştır. Elde edilen temel sonuç, Osmanlı kapitülasyonlarının ortaya çıkışı hususunda Mehmet Genç'in ortaya koyduğu Osmanlı iktisadi dünya görüşünün temel ilkelerinin geçerli olduğudur. İaşe ilkesi doğrultusunda "Osmanlı ülkesi içinde malların mümkün olduğu kadar bol, kaliteli ve ucuz olmasının sağlanması yoluyla" halkın refahı arttırılmıştır. Fiskalizm ilkesi çerçevesinde, dış ticaret devlet için önemli bir gelir kaynağı olmuştur. Gelenekçilik ilkesine uygun bir şekilde, Osmanlı Devleti'nin ortaya çıkışından önce tesis edilmiş dış ticaret düzeni, kurulu düzeni bozmamak adına tanınmıştır. Son olarak, Osmanlı kapitülasyonlarının tesisinin Weberyan subjektif rasyonaliteye dayandırıldığı kabul edilebilir.

Bu makale, en az iki hakem tarafından incelenmiş ve intihal içermediği teyit edilmiştir. / This article has been reviewed by at least two referees and confirmed to include no plagiarism.

Yazarlar bu çalışmanın tüm süreçlerinin araştırma ve yayın etiğine uygun olduğunu, etik kurallara ve bilimsel atıf gösterme ilkelerine uyduğunu beyan etmiştir. Aksi bir durumda Akdeniz İİBF Dergisi sorumlu değildir.