Dynamic simulation, based on modelling, has a significant role during to the process of vehicle development. It is especially important in the first design stages, when relevant parameters are to be defined. Shock absorber, as an executive part of a semi-active suspension system, is exposed to thermal loads which can lead to its damage and degradation of characteristics. Therefore, this paper attempts to analyse a conversion of mechanical work into heat energy by use of a method of dynamic simulation. The issue of heat dissipation from the shock absorber has not been taken into consideration.

Hydrodynamic torque converters (hereinafter referred to as HDTC) are becoming increasingly widespread in motor vehicles. The internal combustion engine (ICE) and the HDTC system can be viewed as one aggregate the output characteristics of which are uniquely defined by the characteristics of the engine and the corresponding HDTC. Namely, the engine and the hydro-converter can be considered as one system, with a precisely defined output torque and output angular velocity. This creates a possibility that the drive force can be calculated as if it is a mechanical transmission, in which the output torque of the hydro-converter is the input into the planetary gears train (if any). Harmonizing the joint work of the ICE-HDTC is a complex process. An attempt has been made in this paper to make a model of the aforementioned system in order to harmonize more easily the characteristics of the combined operation of the internal combustion engine and the HDTC.

No abstract

Pod dejstvom pobuda od mikroneravnina puteva, pogonske grupe, kao i od uslova kretanja (ubrzavanje, kočenje, krivolinijsko kretanje) mase teretnih vozila vrše složena prostorna oscilatorna kretanja. Negativan uticaj tih kretanja, odnosno dinamičkih opterećenja koje ona izazivaju i prenose na noseći sistem vozila, može se smanjiti pravilnim izborom položaja i karakteristika oslonaca pogonske grupe. Za analizu tih uticaja se mogu koristiti teorijske, eksperimentalne i kombinovane metode. U ovom radu su istraživanja vršena primenom teorijskih metoda uz korišćenje uprošćenog mehaničkog modela pogonske grupe. Pri tome su posmatrane vibracije pogonske grupe jednog teretnog motornog vozila srednje klase iz proizvodnog programa FAP.

Tokom razvoja motornih vozila, veliku ulogu ima dinamička simulacija, koja je zasnovana na modeliranju. Uloga modeliranja je veoma značajna u prvim fazama projektovanja, tokom definisanja opredeljujućih parametara. Literaturni izvori daju kompletne odgovore na uticaj sila u oprugama, amortizerima i pneumaticima na oscilatornu udobnost vozila, ali se retko ko bavio analizom parametara modela pomenutih elasto-prigušnih elemenata na oscilacije vozila. U ovom radu će biti učinjen pokušaj da se, na osnovu usvojenih modela opruga, amortizera i pneumatika, izvrši analiza uticaja njihovih parametara na oscilacije vozila.U te svrhe su korišćene tzv. funkcije osetljivosti Ključne reči: vozilo, oscilatorni model funkcije osetljivosti 1. UVODNA RAZMATRANJA U procesu razvoja motornih vozila, značajnu ulogu ima dinamička simulacija, koja je zasnovana na modeliranju, pa se u praksi koristi čitav spektar modela vozila [1][2][3][4][5][6][7][8][9]. Pretpostavimo da mehanički model posmatranog motornog vozila opisuje, u najopštijem obliku, diferencijalna jednačina [1]:̇=( , , , , , )gde su:  Z -vektor generalisanih koordinata oscilatornog sistema,  A -vektor oscilatornih parametara sistema,  U -vektor upravljačkih funkcija,  Q -vremenska funkcija pobude (od mikro-neravnina puta, rada motora, neuravnoteženih masa, neuniformnosti pneumatika i sl.).  L -funkcija koja uzima u obzir slučajnu promenu karakteristika oscilatornih parametara, u toku eksploatacije vozila i  t -vreme.Opšte rešenje vektorske diferencijalne jednačine (1) se može napisati u obliku [1]: Jednostavniji slučaj je kada ne postoji funkcija upravljanja (U=0) i kada se ne uzima u obzir promena oscilatornih parametara, u toku eksploatacije vozila (L=0), tj:Analizom izraza (3) možemo zaključiti da oscilatorni parametri (krutosti i prigušenja) značajno utiču na oslilatorna kretanja masa vozila. Tokom dinamičke simulacije se sile u oprugama, amortizerima i pneumaticima, najčešće, aproksimiraju matematičkim modelima, u kojima figurišu konstante koje opredeljuju karaker i veličinu sila u pomenutim elementima. U literaturi je poznat uticaj sila tih elemenata na oscilacije (oscilatornu udobnost) vozila, ali su nedovoljno istraženi uticaji karaktera (parametara modela). U ovom radu je učinjen pokušaj istraživanja uticaja parametara modela na oscilatornu udobnost putničkog motornog vozila srednje klase [10] primenom. tzv. funkcija osetljivosti.2. IZBOR OSCILATORNOG MODELA VOZILA Struktura modela vozila se bira u zavisnosti od veličina koje treba analizirati [9]. Shodno tome, u praksi se koriste oscilatorni modeli različite strukture i složenosti [1][2][3][4][5][6][7][8][9]. Naime, pri izboru modela treba težiti da oni budu što jednostavniji, a da omoguće simulaciju željene veličine [1,2,[7][8][9]. Imajući u vidu da je cilj ovih istraživanja bio da se analizira uticaj parametara M. DEMIĆ PRILOG ISTRAŽIVANJU UTICAJA PARAMETARA ELASTO-PRIGUŠNIH... 690TEHNIKA -MAŠINSTVO 66 (2017) 5 modela elasto-prigušnih elemenata na oscilatornu udobnost vozila, ocenjeno je korisnim da se pos...