In this paper I present, analyse, criticise and expand on the concept of interpretational invariants created by Michael Heller. I argue that Heller in fact holds two separate views of interpretational invariants and that in the context of his writings they should be, in fact, hold jointly. I propose a critique of one of those views, that in which one claims that there exist interpretational invariants across different mathematical representations of a theory. This leads me to propose a modified version of interpretational invariants, which are relativised, but not reduced, to mathematical formulations of a certain theory.

No abstract

W artykule przedstawiono propozycję analizy rdzeni stanowisk strukturalistycznych, w których interpretuje się ontologicznie ogólnorelatywistyczne czasoprzestrzenie. Określono również pojęcie skuteczności tych rdzeni. Skuteczność rdzeni została uznana za podstawę do oceny omawianych stanowisk. Omówiono cztery stanowiska z zakresu ontologicznego strukturalizmu czasoprzestrzennego, a każde z nich skrytykowano z perspektywy skuteczności ich rdzeni. Postawiono tezę, że omawiane rdzenie posiadają ograniczoną skuteczność oraz sformułowano postulat syntezy między wyłonionymi rdzeniami (lub przynajmniej ich aspektami). Na końcu wskazano sugestie dotyczące możliwych prób dokonania wspomnianej syntezy.

No abstract

Problem samodzielności stanowiska strukturalizmu czasoprzestrzennegoW obliczu intensywnych badań nad konstrukcją kwantowej teorii grawitacji 1 wydawałoby się, że związek filozofii z naukami szczegó-łowymi -zwłaszcza w kontekstach poszukiwań radykalnie nowych teorii podstawowych, nie tylko w fizyce -powinien polegać na tym, że filozofia ma wobec nauki służebny stosunek. Filozofia powinna wspierać naukę, proponując śmiałe, ogólne hipotezy na temat świa-ta, albo powinna sugerować ogólne heurystyki stawiania potencjalnie testowalnych hipotez. Jednakże stosunek filozofii do nauki może być też inny: w ramach filozofii dokonuje się interpretacji wyników naukowych i wyniki te próbuje się wykorzystać w kontekście twierdzeń czysto filozoficznych, np. do zaproponowania nowych kategorii ontologicznych czy rewidowania pewnych filozoficznych poglądów. Istotnie, to drugie podejście zainicjowane zostało przez pozytywistów logicznych, którzy chcieli modyfikować filozofię poprzez naukę -ale odrzucając metafizykę, byli niezdolni do rewizjonizmu wewnątrz filozofii: mogli tylko zewnętrznie określać, co ogólnie podpada pod problem rzeczywisty, a co pod pseudoproblem. Dzisiaj jesteśmy wolni od radykalnie antymetafizycznego bagażu neopozytywistycznej metafilozofii, stąd dopuszczalne wydaje się, że możemy