No abstract

Öz: Hayvancılık işletmelerinin devamlılığı için verimlilik esastır. İşletmelerde verimliliğin sağlanması, ideal fertilite parametrelerinin gerçekleştirilebilmesine bağlıdır. İnfertilite; istenilen sürede yavru alınamaması, süt üretiminin düşmesi, verim alınamayan hayvanların gereksiz beslenmesi, sürüden çıkarılması, iş gücü, sperma ve ilaç gibi fazladan yapılan harcamalar sonucu işletmelerde önemli derecede ekonomik kayıplara neden olmaktadır. Bu nedenle tüm hayvancılık işletmelerinde hayvanların dölverimini optimum düzeyde tutmaya çalışmak öncelikli hedeftir. Sığır yetiştiriciliği yapılan büyük işletmelerde bu hedefe ulaşılmasını zorlaştıran faktörlerden bir tanesi de anöstrus problemidir. Anöstrus, hayvancılık işletmelerinde ciddi ekonomik kayıplara neden olan ve sürekli göz ardı edilen bir üreme problemidir. Anöstrus, postpartum süreyi uzatmasının yanı sıra yıl içinde doğan buzağı sayısının azalmasına, et ve süt satışından elde edilen gelirin düşmesine neden olur. İneklerde infertilitenin başlıca nedenlerinden biri olan anöstrusa; yetersiz beslenme, çevresel faktörler, ovaryum ve uterus patolojileri ile yönetimsel eksiklikler veya hatalar gibi birçok faktör neden olmaktadır. Anöstrusun doğru bir şekilde tanımlanması ve nedenlerine yönelik çözümlerin bulunması sığırcılık işletmelerinde verimlilik açısından hayati öneme sahiptir. Sunulan bu derlemede ise, ineklerde anöstrusa neden olan faktörler ile fizyolojik ve patolojik anöstrusun sınıflandırılmasına değinilmiştir.

Öz: Veteriner doğum ve jinekolojide sıklıkla uygulanan sezaryen ve piyometra operasyonlarında hem hastanın ağrı ve acı hissini ortadan kaldırmak hem de hekim ve yardımcılarının güvenliğini sağlamak amacıyla anestezik maddeler kullanılmaktadır. Sezaryen ve piyometra operasyonlarında yapılan premedikasyon, preoperatif dönemde yapılacak intravenöz kateterizasyon ve oksijenizasyon sırasında annede oluşabilecek stres ve kaygıyı önler. Bununla birlikte dengeli ve etkili bir premedikasyon, indüksiyon için kullanılacak anestezik madde miktarının azalmasına neden olur. İndüksiyon için sedatif-hipnotik (tiyopental, propofol, alfaksalon, etomidat), dissosiyatif (Ketamin HCL) ve inhalasyon ajanlar (izofluran, sevofluran, desfluran) sıklıkla kullanılmaktadır. Gebe hayvanlarda kullanılacak anestezik ve analjezik maddeler fiziko-kimyasal özellikleri nedeniyle etkilerini kan-beyin bariyerini geçerek gösterir. Bu durum anestezik maddelerin, plasental bariyeri de kolayca geçerek fetüs üzerinde olumsuz etkiler görülmesine yol açar. Yavruları etkilemeden sadece anneyi anesteziye alabilecek bir protokol yoktur. Bu nedenle hem anneyi hem de yavruyu en az şekilde etkileyen bir anestezi protokol seçilmelidir. Piyometralı hayvanlarda ise başlıca; böbrek yetmezliği, kardiyak aritmi ve hepatik işlev bozukluğu gözlendiğinden, bu sorunlara karşı uygun anestezi protokolü seçilmelidir. Bu derleme sezaryen ve piyometra operasyonlarına alınacak hastalarda kullanılabilecek güvenli ve etkili anestezik maddeler ve anestezi protokolleri hakkında bilgi vermek amacıyla hazırlanmıştır.