134 Dociekania Anna HOROLETSDyskursywne konstruowanie podmiotu wiedzącego w wybranych relacjach z podróży Wstęp W tym artykule chcę skupić się na podmiocie podróżopisarstwa, zwłaszcza na jednej z cech tego podmiotu -wiedzy. Oprócz statusu podmiotu wiedzącego w podróżopisarstwie, interesują mnie także dyskursywne sposoby nadawania temu podmiotowi cechy posiadania wiedzy oraz specyfika tej wiedzy. Podróżopisarstwo jest rodzajem opisywania świata, który ma długą historię powiązania z relacjami władzy, przemocy i stosunkami kolonialnymi 1 . Przykładowo, wielu z autorów zebranych w antologii Polskie opisanie świata 2 to osoby, które odbywały podróże nieplanowane i niechciane (np. jako zesłańcy, jeńcy, wygnańcy -Adam Kamieński, Józef Kopeć czy Ewa Felińska) albo podróże w celach dyplomatycznych i wojskowych (np. jako misjonarze, dyplomaci, wojskowi -Benedykt Polak, Michał Piotr Boym czy Bronisław Grąbczewski). Połączenie podróży z przymusem lub interesami politycznymi jest współcześnie jednym z ważnych aspektów krytyki praktyki podróżowania (także turystycznego) oraz opisów podróży. Jak powiada James Clifford, podróż nie jest pojęciem neutralnym, niesie w sobie bagaż historii nierówności: "zawiera skojarzenia z płciowo i rasowo określonymi podmiotami, przywilejami klasowymi, środkami transportu, utartymi szlakami, agencjami, gra-1 J. Clifford Routes: travel and translation in the late twentieth century, Harvard University Press, Cambridge, Mass.-London 1997; por. B. Jezernik Dzika Europa. Bałkany w oczach zachodnich podróżników, przeł. P. Oczko, Universitas, Kraków [2004] 2007. 2 A. Kuczyński Polskie opisanie świata. Studia z dziejów poznania kultur ludowych i plemiennych, t. 1, Azja i Afryka, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1994. http://rcin.org.pl 135 Horolets Dyskursywne konstruowanie podmiotu wiedzącego… nicami, dokumentami itd." 3 , i właśnie dlatego może być interesującym przedmiotem analizy.W pierwszych pracach wznoszącej się fali krytyki postkolonialnej lat 80. 4 to właśnie podróżopisarstwo posłużyło za materiał do analizy praktyk orientalizmu -kulturowego panowania nad Innym za pomocą specyficznych sposobów reprezentowania, powodujących konstruowanie i normalizację zasadniczej niewspółmierności między Innym a autorem relacji z podróży oraz całym jego środowiskiem macierzystym. Sposoby te mogły być oparte na egzotyzacji, erotyzacji czy estetyzacji Innego, mogły być także związane ze specyficznym lokowaniem Innego poza czasem bieżącym, jak pokazuje to Johannes Fabian w książce Time and the Other 5 , lub też polegać na nadawaniu mu cech bierności, bliskości naturze itd. W każdym ze swoich przejawów obecny w podróżopisarstwie orientalizm skierowany jest na kreślenie nieprzenikalnej granicy między światem podróżnika i tych, których podróżnik spotykał na swojej drodze. Także współczesne podróżopisarstwo widziane jest jako praktyka uwikłana w utrwalanie nierówności geopolitycznych 6 . Według Debbie Lisle, badaczki relacji z podróży, podróżopisarstwo "organizuje świat przez szereg dyskursów dominującyc...

This article critically interrogates how borders are produced by scientists, engineers and security experts in advance of the deployment of technical devices they develop. We trace how sovereign decisions are enacted as assemblages in the antecedent register of device development through the everyday decisions of scientists and engineers in the laboratory, the security experts they engage, and the material components of the device itself. Drawing on in-depth interviews, observations, and ethnographic research of the EUfunded Handhold project, we explore how assumptions about the way security technologies will and should perform at the border shape the development of a portable, integrated device to detect chemical, biological, radiological, nuclear and explosives (CBRNE) threats at borders. In disaggregating the moments of sovereign decision-making across multiple sites and times, we question the supposed linearity of how science comes out of and feeds back into the world of border security. An interrogation of competing assumptions and understandings of security threats and needs, of competing logics of innovation and pragmatism, of the demands of differentiated temporalities in detection and identification, and of the presumed capacities, behaviours, and needs of phantasmic competitors and end-users reveals a complex, circulating and co-constitutive process of device development that laboratises the border itself.

No abstract

No abstract

No abstract