TÜRKİYE'DE BELEDİYE GELİRLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ ELİF AYŞE ŞAHİN İPEK 1 ÖZ2006-2017 dönemini kapsayan bu çalışmada Türkiye'de belediye gelirleri, gelirin bileşenleri ve belediyelerin gelirleri üzerindeki kontrol yetkisi bakımından değerlendirilmiştir. Bu değerlendirme sonucunda merkezi idareden elde edilen transfer gelirlerinin toplam gelirler içindeki payının artış eğiliminde olduğu ve belediyelerin öz gelirleri üzerindeki kontrol yetkisinin sınırlı düzeyde bulunduğu sonucuna ulaşılmıştır. Belediye öz gelirlerinin arttırılması için, mali transfer sisteminin belediye hizmet performansı ve öz gelirleri arttırma konusunda teşvik ediciliği sağlayacak şekilde yeniden düzenlenmesi, belediye meclislerine kanunda belirlenecek ölçüde tarife belirleme yetkisinin verilmesi, MTV, konakla vergisi, rant vergisi gibi alternatif vergi kaynaklarının belediyelere verilmesi, mali yönetim ve denetimde etkinliğin sağlanması önerilerinde bulunulmuştur.

stratejik plan hazırlama zorunluluğu getirilmiştir. 5393 sayılı Belediye Kanununda belediye başkanı stratejik plân ve performans programı hazırlanmasından sorumlu kılınmış ve nüfusu 50.000 üzerinde olan belediyeler için stratejik plan hazırlama zorunluluğu getirilmiştir. Uygulamada stratejik planların hazırlanması, uygulanması ve denetlenmesi aşamasında ciddi sıkıntılar yaşanabilmektedir. En önemli hususlar; stratejik planlama sürecinin koordinasyon ve işbirliği içerisinde yürütülmesi ve etkin denetimidir. Bu anlamda çalışmanın amacı son dönemde yapılan düzenlemeler çerçevesinde meydana gelen değişikliklerin tespit edilmesi ve önerilerde bulunulmasıdır. Çalışma neticesinde Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi ile merkezi yönetim kuruluşlarının stratejik planlama sürecini yürütecek etkin bir kurum oluşturulmasına rağmen yerel yönetim kuruluşlarının etkin bir stratejik planlama süreci yönetebilmeleri için gerekli adımların atılmadığı tespit edilmiştir. Bu çerçevede uygulama süreci dikkatle izlenmeli ve gereken değişiklikler yapılmalıdır.

In the study traditional and modern budget systems are comparatively examined in terms of the anticipated changes with the adoption of budget systems and in terms of allocation efficiency and operational efficiency. The most remarkable system among modern budget systems, namely the "performance based budgeting system" is analysed in detail. The fundamental finding of the study is that there is a consensus in the literature and application on the efficiency and productivity of performance based budgeting system for enhancing managerial efficiency and for the procurement of resource allocation. Keywords: Budget Systems, Performance Based Budgeting. JEL Classification Codes : H61. ÖzetBu çalışmada geleneksel ve modern bütçe sistemleri, bütçe sistemlerinin benimsenmesi ile öngörülen yenilikler, kaynak tahsis etkinliği ve operasyonel etkinlik bakımından karşılaştırmalı olarak ele alınmıştır. Modern bütçe sistemlerinden en dikkat çekici olan "performans esaslı bütçeleme sistemi" ise ayrıntılı olarak değerlendirilmiştir. Çalışma sonucunda elde edilen temel bulgu performans esaslı bütçe sisteminin yönetsel etkinliğin artırılmasında ve kaynak tahsisinin sağlanmasında daha etkin ve verimli olduğu yönünde literatürde ve uygulamada üzerinde görüş birliğinin olduğudur.

Bu çalışmanın amacı, Sayıştay hesap yargısı açısından kamu zararının unsurlarına ilişkin yapılan tartışmaların teori ve uygulamalara ne şekilde yansıdığının değerlendirilmesidir. Bu değerlendirmeye göre; kamu kaynağının tamamen kavranamaması, kamu zararı sayılan fiiller konusunda tartışmaların devam etmesi, sorumluların harcama süreci açısından sınırlandırılmış, gelir süreci açısından açıkça belirlenmemiş olması ile kusur derecesinin belirlenmesine ilişkin tereddütlerin devam etmesi ve idarelerin iç kontrol sisteminin denetim sonuçlarına ilişkin bulguların sorumluluğun tespitinde kanıt oluşturamaması Sayıştay hesap yargısının kapsamı ve niteliğini olumsuz yönde etkilemektedir.

Bu çalışmada Sayıştay performans denetiminin ülkemiz kamu mali yönetim sistemindeki rolü tartışılmıştır. Uluslararası standartlar bakımından konu ele alındığında kamu mali yönetiminde Sayıştay performans denetiminin i) parlamentoya yürütme organı tarafından sunulan performansa ilişkin bilgilerin doğruluğu konusunda güvence verme ve ii) hükümet program ve faaliyetlerinin parlamento tarafından onaylanan politika hedeflerine pozitif katkı sağlayıp sağlamadığını raporlama şeklinde iki temel rol üstlenmesi beklenmektedir. Ülkemiz uygulamaları 1996-2017 dönemi itibariyle değerlendirilmiş ve Sayıştay'ın kendisinden beklenen bu rolü, mevcut yasal düzenlemeler çerçevesinde, yerine getirmekte sıkıntılar yaşadığı sonucuna ulaşılmıştır.