Badania wartości ekonomicznej usług biblioteczno-informacyjnych i ich wpływu na otoczenieStreszczenie. Biblioteki pełnią różnorodne funkcje we współczesnym otoczeniu społecznym. Uczestniczą w tworzeniu kapitału intelektualnego i społecznego, wpływają na wzrost korzyści ekonomicznych użytkowników i całego społeczeństwa. w artykule omówiono główne podejścia i metody badawcze w zakresie oceny korzyści ekonomicznych płynących z funkcjonowania bibliotek. Skupiono się na metodzie analizy kosztów w stosunku do korzyści (ang. cBa -cost-benefit analysis), metodzie analizy warunkowej (ang. cVM -contigent valuation method), określaniu wartości dodanej dla użytkownika (ang. consumer surplus method) i metodologii oceny stopy wzrostu z inwestycji (ang. RoI -return of investment). Przeanalizowano również różne projekty badań prowadzone na świecie w tym zakresie.Słowa kluczowe: badanie jakości bibliotek, ocena wpływu bibliotek na społeczeństwo, analiza korzyści ekonomicznych funkcjonowania bibliotek.

Purpose The purpose of this paper is to indicate the place of assessment of the impact of libraries in the overall quality evaluation of these institutions. In the paper, an attempt has been made to separate the concepts of the impact and values of library services and, according to the designated scope, the most important areas of research, methods and indicators for the assessment of the impact of academic libraries were characterized. The focus was on the most important areas, i.e. on the impact of libraries on didactics and academic research, information literacy and on its assessment in the cultural and environmental aspect. Design/methodology/approach A literature-based overview of actual insights on tasks and areas, methods, indicators research on the impact of academic is provided. Findings The author has determined that the analysis of the impact of academic libraries can mainly concern the following areas: information (influence on didactics, research and information competence of users), cultural and environmental. That is why it is worth analyzing the most important methods and indicators of research on the impact of academic libraries in these areas. The best way to research the quality of libraries, and especially to determine its impact on users and the environment, is to use a mixed methodology – a whole set of quantitative and qualitative methods and techniques. Triangulation can involve the use of both qualitative and quantitative data or the use of multiple methods to develop one type of data. Research limitations/implications However, these methods were used to study the impact of academic libraries, whose results do not determine the financial value. Practical implications The paper shows the methods of research on the quality of the functioning of academic libraries with a special emphasis on the study of their impact on users and the social environment. Social implications The paper shows the methodology of determining the social role of academic libraries. Originality/value The paper intends to add to the body of knowledge about the research methodology for the impact of academic libraries.

No abstract

Cel/teza: Otwarte repozytoria cyfrowe to obecnie bardzo dynamicznie rozwijający się rodzaj źródeł informacji naukowej. Celem artykułu jest omówienie wyników badań nad stanem funkcjonujących w Polsce naukowych repozytoriów tworzonych przez wyższe uczelnie i inne jednostki naukowe. Koncepcja/metody badań: Przedstawiono polskie repozytoria naukowe od strony ich rozwoju, liczebności, struktury zasobów oraz funkcji. Zdecydowano się na analizę jedynie takich inicjatyw, które gromadzą zasoby nowe, a nie – jak w przypadku licznie funkcjonujących w Polsce bibliotek cyfrowych – zdigitalizowane kolekcje dziedzictwa narodowego. Pomocą w wyborze serwisów były listy repozytoriów naukowych zawartych w portalu Uwolnij Naukę, EBIB oraz w bazie Agregator CEON. Każdy z serwisów przebadano oddzielnie. Dla przedstawienia liczby inicjatyw zagranicznych oraz funkcji repozytoriów polskich i obcych wykorzystano serwis OpenDOAR oraz literaturę przedmiotu. Wyniki i wnioski: Autorce udało się odnaleźć 33 aktualnie funkcjonujące polskie otwarte repozytoria naukowe. Ogółem zgromadziły one ok. 270 tys. różnorodnych zasobów, przede wszystkim prac dyplomowych i doktorskich, artykułów z czasopism oraz materiałów dydaktycznych. Projekty te rozwijają się bardzo aktywnie, zważywszy na to, że mają jeszcze bardzo krótką historię. Tworzenie repozytoriów przynosi wiele korzyści dla uczelni. Zaliczymy do nich wzrost jej prestiżu jako skutek wzrostu widoczności badań naukowych prowadzonych na wydziałach, promowanie kadry naukowej, wspieranie edukacji studentów poprzez ułatwienie im dostępu do materiałów dydaktycznych. Zastosowania praktyczne: Wyniki analizy polskich repozytoriów pokazują obraz ich obecnego stanu rozwoju oraz mogą stanowić zachętę do deponowania prac oraz korzystania z ich zasobów.

Thesis/objective – the issue of evaluation of university mobile services has not been broadly explored, especially in Poland. Such research is worth conducting, as more and more users of library websites – students in particular – use mobile devices while searching required information. Mobile versions of university websites have not become very popular in Poland as of yet. Of the 10 largest university libraries of this kind, only 4 have a mobile version. The paper presents the evaluation of their quality and benchmarking with a view to identifying the best practices. Research method – the quality-heuristic method and benchmarking were used. The research questionnaire covered both the content as well as the functioning of the services. Results and conclusions – The service of the library of the University of Torun turned out to be the best; the remaining ones appeared to be a little less attractive mainly due to their limitations linked with information availability. None of the services, however, received the maximum score. Research results show the elements which still offer room for improvement.