EWELINA SIEPKA, ŁUKASZ BOBAK, TADEUSZ TRZISZKA  FRAKCJONOWANIE ŻÓŁTKA W CELU POZYSKIWANIA PREPARATÓW WZBOGACONYCH W SUBSTANCJE BIOLOGICZNIE AKTYWNE S t r e s z c z e n i e Jaja są surowcem żywnościowym zawierającym wszystkie niezbędne substancje do rozwoju młodego organizmu. Wykorzystywane są w przemyśle żywnościowym, jak również w farmaceutycznym, kosmetycznym, chemicznym i paszowym ze względu na zawartość substancji biologicznie aktywnych m.in. immunoglobuliny (IgY), foswityny i fosfolipidów.W pracy podjęto próbę frakcjonowania żółtek jaj kurzych ukierunkowaną na pozyskanie frakcji bogatych w immunoglobulinę (IgY), foswitynę oraz w celu izolacji fosfolipidów. Surowiec stanowiły świeże jaja pozyskane od niosek linii Lohmann Brown, pochodzące z gospodarstwa specjalistycznego zarządza-nego przez firmę TRONINA. Nioski utrzymywano w dwóch grupach i żywiono ad libitum. Grupie kontrolnej niosek podawano pełnoporcjową standardową mieszankę paszową oraz preparat o nazwie handlowej Biostrong 510, stanowiący mieszaninę olejków eterycznych i wysokowartościowych ekstraktów zioło-wych w formie otoczkowanej. W grupie doświadczalnej pasza wzbogacona była w preparaty Humobentofet i Humokarbowit (zawierające kwasy omega 3), zmieszane w stosunku masowym 1 : 2.Zawartość IgY w plazmie jaj grupy kontrolnej utrzymywała się na poziomie ok. 3,6 mg/ml, natomiast plazma wyizolowana z żółtek jaj niosek żywionych paszą wzbogaconą zawierała ok. 1 mg/ml więcej tego białka. Zawartość foswityny z żółtek jaj pozyskanych zarówno od niosek żywionych paszą standardową, jak i wzbogaconą wyniosła ok. 4 %. Zawartość białka ogółem we frakcji foswitynowej była na podobnym poziomie ok. 60 %. Czystość frakcji fosfolipidowej pozyskanej w obydwóch wariantach żywieniowych, określonej jako ilość substancji nierozpuszczalnej w acetonie, wyniosła ok. 85 %. We frakcji tej zawartość fosfatydylocholiny (PC) wynosiła ok. 75 %, a fosfatydyloetanoloaminy (PE) ok. 24 %.Słowa kluczowe: foswityna, fosfolipidy, immunoglobulina, żółtka jaj kurzych, frakcjonowanie WprowadzenieZbilansowana w prawidłowy sposób dieta pełni istotną rolę w utrzymaniu prawidłowego funkcjonowania organizmu człowieka. Surowiec jajczarski pełni ważną rolę

S t r e s z c z e n i e Jaja są źródłem cennych składników pokarmowych, charakteryzujących się dużym stopniem przyswajalności. Lipidy stanowią ok. 60 % suchej masy żółtka jaja i składają się w 62 % z triacylogliceroli, w 33 % z fosfolipidów, a cholesterolu jest w nich mniej niż 5 %. Profil kwasów tłuszczowych frakcji fosfolipidów wykazuje wyższy stopień nienasycenia niż frakcji triacylogliceroli. Ponadto fosfolipidy, które są składnikami błon komórkowych, wykazują pozytywny wpływ na układ sercowo-naczyniowy, obniżają poziom cholesterolu, zmniejszają syntezę triacylogliceroli, hamują agregację płytek i obniżają ciśnienie krwi. Spożycie fosfatydylocholiny wpływa na zwiększenie poziomu choliny w osoczu i w mózgu oraz na przyspieszenie neuronalnej syntezy acetylocholiny, będącej neuroprzekaźnikiem. Jednocześnie jaja projektowane, pozyskane od niosek żywionych mieszankami paszowymi wzbogaconymi m.in. w algi morskie i olej lniany, są również źródłem wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, w skład których wchodzą kwasy z rodziny n-3 (ALA, EPA, DHA) i n-6 (LA, ARA). Słowa kluczowe: jaja, wielonienasycone kwasy tłuszczowe, fosfolipidy, lecytyna WprowadzenieŻółtko jest pseudoplastyczną nienewtonowską cieczą składająca się ze skomplikowanego układu zemulgowanych kompleksów białkowo-lipidowych. Podczas procesu ultrawirowania z żółtka wyodrębniany jest mocno upakowany sedyment (tzw. warstwa granularna -granule, stanowiące 19 ÷ 23 % s.m. żółtka) oraz niemal przezroczysty supernatant o żółtawym zabarwieniu (plazma, stanowiąca 38 % s.m. żółtka). Frakcja granularna zawiera 56 % suchej masy, w tym 34 % lipidów, 60 % białek i 6 % związków mineralnych. Związki zawarte w granulach występują w postaci złożonych kompleksów, spośród których 70 % stanowią frakcje α i β-lipowitelinowe,