No abstract

Introduction: Health reforms that have been put into practice in our country within the scope of the Transformation in Health process have brought about with them significant changes in the organization, human labor and financing structures of healthcare services. Community healthcare centers have been replaced by family practice system at the primary level. The results of this change should be evaluated by monitoring the health indicators of the public as well as their use of healthcare services.Purpose: The objective of this study was to determine the factors affecting the access to family practice (FP) service at the Mersin provincial center along with the factors affecting the use of this service.      Method: Data of this cross-sectional study were acquired via face-to-face interviews carried out with 394 adult individuals at the Mersin city center during the dates of 14.02.2017– 30.07.2017. The structural characteristics of the healthcare services along with service satisfaction for primary healthcare services were evaluated in the study using the developed question form. The acquired data were analyzed via SPSS 21 package software with complementary statistics and independent T test, Chi-square test and ANOVA.  Results: The age average of the participants was 42.08±1.30 years, 5.3% had not received formal education, there was a child under the age of five in 34.0% of the households and a chronic disease in 36.8%; those who used the primary healthcare services had mostly done so for treatment purposes. Of the participants, 63.5% evaluated family practice service as very good/good and the secondary or tertiary healthcare services were the first points of contact for 51.1% in case of health related issues. The most frequently observed problems for family practice were determined as failure to reach family practice when the family practice is closed, lack of house visits and the inability to operate the transfer services. Whereas age, education, regular income job, pregnancy/birth in the household did not result in any statistically significant difference with regard to the fundamental structural characteristics for the primary services (p>0.05), there were differences with regard to the region of residence, gender, marital status, existence of a small child in the household and the existence of a chronic disease (p<0.05).Conclusion: Even though adults are mostly registered in the family practice system and majority have rated the family practice services as “very good/good”, FP services need to be developed for access to services, comprehensive service provision and coordination with secondary/tertiary services.Suggestion: Studies for developing the culture of using primary healthcare services among the public via household visits are suggested in addition to activities for strengthening family practice services qualitatively and quantitatively.Extended English abstract is in the end of Full Text PDF (TURKISH) file.ÖzetGiriş: Ülkemizde Sağlıkta Dönüşüm süreci ile uygulamaya geçirilmiş olan sağlık reformları sağlık hizmetlerinin örgüt, insan gücü ve finansman yapısında önemli değişimleri beraberinde getirmiştir. Birinci basamakta sağlık ocaklarının yerini aile hekimliği sistemi almıştır. Bu değişimin sonuçları sağlık göstergelerinin izlenmesi kadar halkın sağlık hizmetlerini kullanımı ile de değerlendirilmelidir.Amaç: Yapılan bu çalışma ile bir il merkezinde halkın aile hekimliği hizmetlerini kullanımı ve ilişkili faktörlerin değerlendirilmesi amaçlandı.Yöntem: Kesitsel nitelikteki bu çalışmanın verileri 14.02.2017- 30.07.2017 tarihleri arasında Mersin merkezde 394 yetişkin bireyle yüz yüze görüşülerek toplandı. Çalışmada araştırmacılarca oluşturulan soru formu ile I. basamak sağlık hizmetlerinin yapısal özellikleri ve hizmet memnuniyeti değerlendirildi. Elde edilen veriler SPSS 21 paket programı kullanılarak tanımlayıcı istatistikler ile independent T test, Ki Kare testi ve ANOVA kullanılarak çözümlendi.   Bulgular: Araştırmaya katılanların yaş ortalaması 42.08±1.30 yıldı, %5.3’ü örgün eğitim almamıştı, hanelerin %34.0’ında beş yaş altı çocuk, %36.8’inde kronik hastalık vardı, birinci basamak hizmeti kullananlar sıklıkla tedavi amaçlı hizmet almıştı.  Katılımcıların %63.5’i aile hekimliği hizmetini çok iyi/iyi olarak değerlendirmişti, %51.1’inin sağlıkla ilgili sorunu olduğunda ilk başvurduğu yer II. veya III. basamak hizmetlerdi. Aile hekimliğinde en fazla sorun alanlarının aile hekimliği kapalı iken aile hekimliğine ulaşamama, ev ziyaretleri yapılmaması ve sevk sisteminin işletilememesi ile ilgili olduğu tespit edildi. Yaş, eğitim, düzenli gelir getiren iş varlığı, ailede gebelik/doğumun olması I. basamağa ilişkin temel yapısal özelliklere ait puan ortalamaları yönüyle fark yaratmazken (p>0.05), ikamet edilen bölgeye, cinsiyete, evli olma durumuna, ailede küçük çocuk varlığına ve kronik hastalık varlığına göre fark vardı (p<0.05).Sonuç: Yetişkinlerin büyük ölçüde aile hekimliği sistemine kayıtlı olması ve çoğunluğun aile hekimliği hizmetlerini “çok iyi /iyi” olarak değerlendirmesine rağmen hizmetlere ulaşım, kapsamlı hizmet sunumu ile II/ III. basamak hizmetlerle eşgüdümü sağlama yönünden AH hizmetlerinin geliştirilmesi gerekmektedir.Öneriler: Nicelik ve nitelik olarak aile hekimliği hizmetlerinin güçlendirilmesi yanında düzenli ev ziyaretleri ile halk arasında birinci basamak sağlık hizmetlerinin kullanım kültürünü geliştirmeye dönük çalışmaların yapılması önerilir.