Bu çalışmada Türkiye’de birincil denge belirleyicilerinin ampirik olarak tespit edilebilmesi amaçlanmıştır. Bu doğrultuda yıllık veriler kullanılarak 1986-2017 dönemi için Sıradan En Küçük Kareler yöntemi ile Türkiye’nin mali reaksiyon fonksiyonu hesaplanmıştır. Elde edilen bulgulara göre Türkiye’de birincil denge, borç artışlarına karşı pozitif bir tepki vermektedir. Ancak bu tepkinin borç stokunun artmasıyla birlikte –mali yorgunluk davranışı göstererek- yavaşladığı görülmektedir. Ayrıca birincil dengenin çıktı açığı, kamu harcamaları açığı, yaş bağımlılık oranı ve dış ticaret hacminden etkilendiği bulgusuna erişilmiştir. Sonuç olarak, ekonomideki canlanma dönemleri, her zaman için kullanılabilir bir mali alanın varlığı ve genç nüfusun istihdama katılımı birincil dengede istenilen düzeyin yakalanabilmesi açısından oldukça önemlidir. Son olarak, Türkiye’de hükümetler, birincil denge üzerindeki kontrollerini güçlendirebilmeleri için yüksek cari açık sorununu yapısal sorun olmaktan çıkarmalıdırlar.

In this paper, it is aimed to examine the theoretical framework of Ostry et al. approach which is one of the methods to estimate fiscal space. In this direction, "fiscal fatigue" and "debt limit" concepts as well as assumptions are tried to explain. In addition, it is examined whether the approach has holistic basis to estimate properly fiscal space of countries. Consequently, it can be said that the approach is based on relatively sound theoretical frameworks. However, whether the approach keeps pace with the new theoretical developments in the literature and countries' unique economic experiences will test the validity and topicality of the approach. ÖzBu çalışmada mali alan ölçüm yöntemlerinden birisi olan Ostry vd. yaklaşımının kuramsal temelinin incelenmesi amaçlanmıştır. Bu doğrultuda yaklaşımın dayandırıldığı varsayımlar başta olmak üzere "mali yorgunluk" ve "borç limiti" kavramları anlatılmaya çalışılmış ve yaklaşımın, ülkelerin mali alanının doğru ölçülebilmesi için gerekli olan bütünsel temele sahip olup olmadığı incelenmiştir. Sonuç olarak yaklaşımın görece sağlam kuramsal temeller üzerine kurulduğu söylenebilir. Ancak yaklaşımın bu sağlam temellere paralel olarak geçerliliğini ve güncelliğini koruması, literatürdeki yeni teorik gelişmelere ve ülkelerin edindikleri özgün ekonomik tecrübelere ayak uydurabilmesi sonucu mümkün olabilecektir.

In this paper, it is aimed to examine the estimating methods of the fiscal space, which is a concept that governments focus in recent years. In this direction, six fiscal space estimating methods are explained theoretically. Besides, it is tried to evaluate these methods in terms of advantages and disadvantages through a comparative analysis. It is also examined the risks associated with the methods. As a result, it can be said that incorrect measures of fiscal space may have negative effects on many important factors, from the development stages of the countries to the macro indicators. In addition, considering that the fiscal space of the countries is affected by many economic and noneconomic factors, Ostry et al. (2010) approach attracts considerable attention. Because it takes more account of the general equilibrium situation.

Bu çalışmanın amacı, mali reaksiyon fonksiyonundan yola çıkılarak Türkiye’de mali yorgunluk davranışının ortaya çıktığı borç yükü seviyesinin belirlenmesidir. Buna göre öncelikle Sıradan En Küçük Kareler Yöntemi aracılığıyla 1986-2019 dönemi yıllık verileri ile mali reaksiyon fonksiyonu hesaplanmıştır. Sonrasında son on yılın verilerinden faydalanarak faiz-büyüme diferansiyeli hesaplanmıştır. Her iki adımdan elde edilen değerlerin standart bütçe kısıdından türetilen bir takım eşitlikler aracılığıyla bir araya getirilmesi sonucunda ise mali yorgunluk davranışının ortaya çıktığı borç yükü seviyesi belirlenmiştir. Buna göre Türkiye’de mali yorgunluk davranışının, kamu borç yükünün yaklaşık olarak %44’e ulaşması durumunda ortaya çıktığı görülmektedir. Nihayetinde Türkiye’de ekonominin kırılgan yapısını ortadan kaldıracak ya da bu kırılganlığı azaltacak yapısal reformların gerçekleştirilmesinin elzem olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

In this study, Turkey's fiscal space is estimated by using Ostry et al. approach. It is aimed to contribute to literature by estimating fiscal space of a developing country for the first time with this approach. At first, fiscal reaction function and interest rate -growth rate differential are estimated for Turkey. Debt limit is determined by combining the reaction function and the differential. Thereafter, it is reached to Turkey's fiscal space subtracting current debt (in percent of GDP) from the debt limit. Accordingly, when all risks are ignored, Turkey's fiscal space is approximately 37% of GDP. The main reason of this relatively high ratio are realizing primary surpluses thanks to the fiscal discipline and providing high growth rates which reduce debt/GDP ratio for many years. But, given the risks arising from Turkey's structural economic characteristics, it is observed that Turkey's fiscal space decreased significantly. Accordingly, governments in Turkey should pay attention to contingent liabilities about treasury guarantees given in the direction of the PPP investment model and social security deficits. Because these factors negatively affect the fiscal space. In this respect, reducing the risk of exploitation of the fiscal space requires preserving continuity of high level of primary balance and some structural reforms, mainly related to the current account deficit.