Altın, gümüş ve bakır levhalar üzerine yapılan süslemelerle zenginleştirilen kitap kapakları ökaristi ayininin vazgeçilmez bir parçası olarak karşımıza çıkar. Erken Hıristiyan toplumların fildişi diptiklerden etkilenerek üretilen kitap kapakları zaman içinde gelişim göstererek farklı tasarımlarla geliştirilmiştir. Değerli taşlarla ve zarif işçilikle süslenen kitap muhafazaları sanatsal bakımından değerlidir. Bu özel kitap kapakları kütüphanelerde kullanılmasından ziyade kiliselerde düzenlenen ayinlerde liturjik bir parçası olarak kullanılmıştır. Farklı dönemlerde yeni tasarımlarla karşımıza çıkan kitap kapakları gerek malzeme gerek üzerinde taşıdığı ikonografi bakımından farklı dönemler içerisinde gelişmiştir. Lakin hiçbir zaman amacının dışında kullanılmamış, her zaman ökaristi ayininin vazgeçilmez bir parçası olarak kullanılmıştır. Eski ve Yeni Ahitten alınan konularla biçimlendirilen kapaklarda çoğunlukla İsa’nın çarmıha gerilmesi ve diriliş sahneleri işlenmiştir. Araştırma konumuz olan Lola Törenhan Hanım’ın tarihi eser hazinelerinden çıkan kitap kapakları 1984 yılında Ankara Etnografya Müzesi’ne devredilmiştir. Müze deposunda yer alan iki gümüş kitap kapaklardan biri kitabeli olup Post-Bizans dönemine aittir, diğerinde ise herhangi bir kitabe bulunmamasına karşın eserin üslupsal özellikleri benzer örneklerle karşılaştırıldığında Ermeni kitap kapaklarını andırdığı düşünülmektedir. Çalışmadaki amacımız, bu gününe kadar çeşitli yayınlarda ve müze koleksiyonlarında ayrıntılı olarak incelenmemiş olan kitap kapaklarının gelişimini saptamak ve elde edilen sonuçlar ışığında Ankara Etnografya Müzesi’ndeki gümüş kitap kapaklarını tanıtmak sanat tarihi alanına bir parça da olsa katkı sağlayabilmektir.

Hıristiyanlar için önemli objelerden biri olan ve Bizans Dönemi’nde çeşitli şekillerde kullanılan madeni haçlar arasında röliker, takdis, tören, pandantif ve polykandilion haçlar sayılabilir. Bu makalede Malatya Arkeoloji Müzesi deposunda pandantif ve polykandilion haçı olarak kullanılan 27 eser incelenmiştir. Satın alma ve bağış yoluyla müzeye kazandırılan bu haçların tümü günümüze sağlam bir şekilde ulaşmıştır. Söz konusu eserlerin ölçüleri alınmış ve fotoğraflanmıştır. Ardından bilimsel değerlendirme için ayrıntılı olarak incelenmiş ve benzer örneklerle karşılaştırma yapılmıştır. Müze koleksiyonlarında karşımıza en sık çıkan haç grubu pandantif haçlardır. Eserler; Latin ve Yunan haçı biçimindedir. Bronz, gümüş ve bakır malzemeli haçların tümü döküm tekniğinde üretilmiştir. Haçların yüzeyinde geometrik ve figürlü süsmeler kazıma ve kabartma teknikleriyle yapılmıştır. Bazı haçlar ise bezemesiz bırakılmıştır. Eserlerin tümü günümüze sağlam bir şekilde ulaşmıştır. Makalede; Malatya Arkeoloji müzesinin deposunda korunan Erken ve Orta Bizans dönemine tarihlendirilen madeni haçlardan bir grubu incelenerek Malatya ili özelinde bölgede kullanılmış madeni haçların özellikleri ve haç formları bilim dünyasına tanıtılmaya çalışılmıştır. Makalemize konu olan eserlerin daha önce herhangi bir çalışmaya konu olmaması bu eserlerin bilim dünyasına tanıtılması bakımından önem arz etmektedir.