Мақалада Қызылорда өңірінің арнайы күріш ауыспалы егістігінде алғаш рет әртараптандыру дақылы қант құмайын егу арқылы, өңірдің тұзданып, құнарлылығы төмендеген топырақтарын қалпына келтіру және топырақтың тұздылығын төмендету жолдары айтылған. Өңірдегі ауыспалы егіс жүйесіндегі ирригациялық жүйелерін жылдар бойы реттеу мәселелері қаржылық тапшылықтарымен және т.б. түрлі себептердің жүргізілмеуі салдарынан, атыз топырақтары екінші тұздану процестерінен, топырақ құрамындағы тұздардың артуы, өсімдіктің өсуі мен дамуына өз кезегінде кері әсерлерін тигізуде. Енгізілген егістік аңыздарына тыңайтқыш түрлерінің тұзды топырақтарда сіңімділігінің төмендеуі, дақыл өскіндерінің сиреуіне, сондай-ақ өсімдік масақтарындағы дән сандарының төмендеуі, өнім мен сапаға кері әсерлерін тигізуде. Қызылорда өңірінде ең өзекті мәселе – арнайы күріш ауыспалы егіс топырағындағы органикалық заттарды көбейту, топырақ ортасын (рН) ретке келтіру, сонымен қатар күріш дақылына берілген тыңайтқыштардың айдалмалы қабат астындағы қатты ұлтандарды жою, өзекті мәселеге айналып отыр. Жоғарыдағы түйткілді мәселелерді шешу мақсатында, қант құмайы дақылына жүргізілетін агротехникалық шаралардың күріш ауыспалы егістігіндегі топырақтың физикалық және химиялық құрамдарының жақсаратындығы, сондай-ақ ауыспалы егістіктегі маманданған арамшөптердің жойылатындығы жайлы баяндалған.

Мақалада Арал өңіріндегі мелиоративті-инженерлік жүйеге келтірілген суармалы алқаптың ауыспалы егіс топырағындағы күшейген тұздылық мөлшерін бәсеңдетудің жаңа технологиясы мен зерттелген нәтижелері баяндалады. Қазіргі таңда 251 мыңнан аса ауыл шаруашылығына пайдалану жарамды жер бар. Оның 2020 жылы инженерлік жүйеге келтірілген 184 мың гектар жер пайдаланылады. Біздің мақсатымыз топырақты жақсартып қана қоймай, қалған 67 мың га аумақты айналымға қосу. Осы жерлердің жағдайын жақсартып, ауылшаруашылық дақылдарының өнімділігі мен сапасын және шаруашылықтардың экономикалық жағдайын жақсарту. Қазақстан Республикасының Президенті ауыл шаруашылығындағы маңызды міндеттердің бірі ретінде суармалы жер көлемін таяудағы уақыттың ішінде 3,0 млн. гектарға арттыру міндетін алға қойып, Үкіметке нақты тапсырма берген болатын. Осы тапсырмаға сәйкес Үкіметте суармалы жерлерді дамытудың 2028 жылға дейінгі жоспары бекітілген. Бүгінгі таңда Қызылорда облысы экономикасын дамытуда егіншілік саласының маңызы зор. Күріш – осы өңірдегі басты дақыл болғандықтан, оның егіс көлемі 80-85 мың гектардың маңайында тұрақталып, одан жыл сайын шамамен 450-500 мың тоннадан аса күріш салысы өндірілуі тиіс. Күріш дақылы соңғы жылдары аймақтағы бірден-бір экспорттық әлеуеті артып, нарықта оңтайлы жағдай қалыптастырып отырған бірден-бір дақыл.

В статье представлен способ обработки семян риса водными растворами адаптогенного препарата ПА-2. При обработке семян водными растворами ПА-2 эффективны 1,0% и 3,5% растворы. Препараты положительно повлияли на солеустойчивость риса, а максимальный эффект был обнаружен при обработке семян 2,5% водным раствором ПА-2. Энергия прорастания в 2,5% водном растворе ПА-2 составила 62%, всхожесть 83%, признаков пожелтения и усыхания растений нет, а также биологическая продуктивность культуры без удобрений на 23-27% без удобрений, а на фоне N120 – 28-33%. Рациональное использование, сохранение и повышение плодородия почвы рассматриваются как обязательный раздел государственной политики, зеленых систем земледелия и планов развития экономики страны. Научные исследования необходимо направлять не разработку природоохранных и почвозащитных, рекомендации для управления биоэнергетической функцией почвенного покрова естественных и антропогенных экологических систем. Ключевые слова: почва, рис, сорт, ПА-2, урожайность

Виды кормовых трав произрастающих в Казахстане – житняк и суданская трава. Житняк отличается способностью произрастать в засушливых регионах. Его особенностью является глубокая корневая система. Благодаря этим корням они растут в регионах с суровыми зимами и очень малым количеством осадков, а корни и растительные остатки обогащают почву органическими веществами.В связи с этим с целью изучения приемов ресурсосберегающей технологии и восстановление деградированных пастбищ для дальнейшего мелко-деляночного опыта были взяты сорт сорт люцерны «Туркестан 15», сорт суданской травы «Айлана 2017», сорт житняка «Карабалыкский 202» и биологические препараты «Плантобактерин» и «Тумат». По результатам фенологических наблюдений продолжительность межфазных периодов у злаковых трав с применением биопрепарата «Тумат» составляло 62-78 дней, а с прменением «Плантобактерин» 59-77 дней. В период бутонизации высота растений варианта, обработанного Туматом и Плантобактерином, составила 63,1-63,9 см, т.е. на 6,8-7,6 см выше контроля. Наибольшие урожайности отмечено в вариантах с применением биоудобрением «Плантобактерин» у люцерны 128/33,3 ц/га; суданской травы 200,7/48,6 ц/га и житняка 85,4/26,3 ц/га зеленой массы и сено. Применяемый биоудобрения «Плантобактерин» оказал существенное влияние на продуктивные показатели растений. Максимальный сбор кормовых единиц и переваримого протеина в 1 кг сухой массы составил у люцерны 0,70/11,8, что выше контроле на 0,13/1,187. При этом выход обменной энергии с гектара составил 10,4 ГДж/га.

Қызылорда облысында жаздық бидай негізінен суармалы жерлерде өсіріледі. Бидайды күріш ауыспалы егісіне енгізіп, мелиоративті танаптарда өсіру бұл дақылдың өсіру технологиясын жетілдіруді, әсіресе биологиялық тыңайтқыштар мен минералды тыңайтқыштарды бірге қолдану жүйесін және суару режимін оптимизациялауды қажет етеді. Жаздық бидайды агротехникалық рөлі де үлкен, өйткені ауыспалы егістегі суармалы жерлер тиімділігін арттырады, суды үнемдейді, жалпы дән өнімі артады. Жаздық бидайдың өнімділігі көптеген факторларға, соның ішінде табиғи экологиялық және техногендік (антропогендік) факторларға байланысты. Аймақтағы табиғи экологиялық факторлар (жарық және температура режимдері, жауын-шашын мөлшері, оның маусымдық және әр жылдары бойынша өзгеруін т.б.) адамзат әрекеті арқылы реттелінбейді, оған бидай дақылы, оның сорттары бейімделуі керек. Арал өңіріндегі экологиялық жағдайдың өзгеруіне байланысты топырақтың тұздануы күшейе түсуде, сыртқы қолайсыз әсерлерден топырақ құнарлылығы төмендеп, оның физикалық-химиялық қасиеттері нашарлай түсуде. Инженерлі дайындалған суармалы жерлерде топырақтағы тұзданған топырақтар саны мен көлемі жылдан-жылға артып келеді. Ауыл шаруашылығы дақылдарын өте тұзданып сортаңданған топырақта өсірілгенде себілген тұқымның шығымдылығы төмендейді, өсіп шыққан өскіннің төзімділігі нашарлап, өнімділігі азаяды, фотосинтездеуші мүшелерінің мысалы, жапырақ көлемі кішірейіп, дән өнімі төмендейді, егістіктегі өсімдіктердің әртүрлі аурулармен ауыруы артады