Artykuł przedstawia wyniki badań przeprowadzonych na podstawie oryginalnej (autorskiej) metodyki badawczej dotyczącej struktury zachowań osób odwiedzających ławkowe pomniki rozmieszczone na ul. Piotrkowskiej w Łodzi. Badania zostały zaprojektowane i przeprowadzone w siedmioosobowym zespole studentów Wydziału Nauk Geograficznych Uniwersytetu Łódzkiego. Oprócz pomiaru liczby odwiedzających w dzień powszedni i weekendowy skupiono się na obserwacji zachowań tych osób. Zidentyfikowano ponad 40 różnych zachowań i związane z nimi emocje – pozytywne oraz negatywne. Ich zróżnicowanie starano się wyjaśnić wieloma czynnikami, z których najistotniejsze to lokalizacja pomnika na głównej ulicy oraz jego forma. Badania należy uznać za eksperymentalne, skłaniające do kontynuacji i poszerzenia ich perspektywy, a więc postawienia kolejnych, czy nawet nowych pytań badawczych.

Jacek Moskwa, Kraków: Znak, 2020, 496 ss.

Pogłębiający się od połowy lat siedemdziesiątych kryzys gospodarczy był jednym z głównych czynników wybuchu solidarnościowej rewolucji. Powstanie Solidarności nie sprawiło, że problem zniknął. Solidarnościowi delegaci zdawali sobie z tego doskonale sprawę. Chociaż najwięcej emocji podczas zjazdu NSZZ „Solidarność” budziły kwestie polityczne, to wątki gospodarcze pojawiały się podczas obrad nieustannie. Większość wypowiedzi delegatów odnoszących się do reform gospodarczych ograniczała się do ogólników na temat konieczności reform i nie precyzowała, jak miałyby one wyglądać. Większość postulatów delegatów miała lewicowy i socjalny charakter. Niezwykle rzadko pojawiały się pomysły liberalne, takie jak koncepcja Stefana Kurowskiego. Analiza dyskursu gospodarczego jednoznacznie pokazuje, że NSZZ „Solidarność” – jak na związek zawodowy przystało – forsował pomysły reform jak najmniej szkodliwe dla najuboższych grup zawodowych, widział potrzebę wprowadzenia działań pomocowych, a kosztami reform niejednokrotnie chciał obciążyć przedstawicieli nomenklatury. The concepts of economic reform considered at the First National Congress of Delegates of the Solidarity Trade Union The economic crisis, which had been started since the mid-1970s, was one of the main factors in the outbreak of the Solidarity revolution. The birth of Solidarity did not make the problem disappear. The Solidarity delegates were well aware of this. Although political issues aroused most emotion during the debates, economic themes were constantly present. Most of the delegates for the congress speeches referring to economic reforms were limited to general statements about the necessity of reforms, without specifying how they were to look like. Most of the demands of the delegates were of a leftist and socialist nature. Liberal ideas, such as Stefan Kurowski’s concept, were extremely rare. The analysis of the economic discourse shows very clearly that, as befits a trade union, the Solidarity pushed through the reform ideas which were the least harmful for the poorest part of society, saw the need to introduce aid measures, and often wanted to burden the representatives of the communist nomenclature with the costs of the reforms.

The article analyzes the biographies of the regional leaders of the Solidarity union and examines the process by which activists were recruited into the social movement and subsequently rose through its ranks. Though there exists an abundant body of research on Solidarity, the recruitment process for the trade union’s middle management has never been analyzed. Such an examination of the regional leadership is important given the significant diversity that existed in the selection process. Activists were selected in regions where strikes occurred (Gdańsk and Wałęsa) and in ones where there were no strikes. This article attempts to identify these regional leaders and their role in Solidarity. It poses questions about the social movement’s center of power. Did the regional leadership represent a grassroots social movement, or were they merely carrying out orders from the center? The subject of this analysis is a group of thirty-nine chairmen comprising the regional leadership of Solidarity. The article employs classical historical analysis methods combined with elicited sources (interviews conducted with selected leaders). It presents a prosopographical analysis based on statistical, historical, and sociological data. The questions posed in the article involve such issues as the Solidarity recruitment process, the social backgrounds of the leaders, their individual personality traits and biographical features, and the goals and motivations that led them to join the movement. The analysis reveals the qualities shared by the majority of the regional leadership of Solidarity.