Motifler, Türk süsleme sanatının ana unsurlarından biri olarak zenginliği ve çeşitliliği ile tarih boyunca gelişmiştir. Motif ve renkler dinsel ve büyüsel inanmaları içerdiğinden dolayı kullanan bireyi koruduğuna, sosyal ve medeni durumu belirlediğine, kıymetli hediye ve anlatılmak istenilen duygu ve düşüncelere araç olduğuna inanılmıştır. Anadolu insanı, içinden geldiği gibi, yaşadığı yörenin, gelenek, görenek, inançları doğrultusunda, özlem, aşk vb. duygularını, dokumalarında motiflere yansıtarak sembol dilini kullanmıştır. Anadolu'da yaşamış birçok medeniyetin dini ve sosyal yaşantısı içinde figüratif semboller kültürel bir değer olarak karşımıza çıkmaktadır. Araştırmanın amacı, İç Anadolu bölgesinde üretilmiş olan halılardaki figüratif bezemeleri ve özelliklerini tespit etmektir. Araştırmada tarama modeli kullanılarak figüratif semboller ile ilgili literatürlerdeki kaynaklar incelenmiştir. İç Anadolu Bölgesi halılarındaki figüratif motifler araştırma evrenini oluşturmaktadır. İç Anadolu bölgesinde görülen 50 halıdan 33 farklı figüratif motifler üzerinde çalışılmış ve her bir ürün için kaynak bilgilerine bağlı kalarak bilgi formları oluşturulmuştur. Tüm bulguların değerlendirilmesi sonucunda, halı dokumaların 7 farklı kullanım alanı tespit edilmiştir. Yörede figüratif bezeme olarak sırasıyla, kuş, ejder, akrep, koçboynuzu, göz, aslan, kartal, kaplan, yılan motiflerinin sıklıkla kullanıldığı sonucuna ulaşılmıştır.

No abstract

Computer Assisted Design (CAD) systems have been widely used almost in every sector, as in the textile sector. By means of computer design programs, more than one fabric design could be made in a very short time with jacquard weaving designs. However, as a result of mass production, it is likely to encounter with similar designs so often. In this study, an analysis of the new jacquard fabric design was planned in accordance with the principles of textile design training and a total of 4 different fabric designs and applications were made.

Türk milletinin kültür ve sanat tarihi incelendiğinde, yüzyıllar öncesinde dahi insanların yaratıcı gücünü kullanarak doğadaki farklı malzemelerden elde edilen hammaddeleri değerlendirdiği görülmektedir. İnsanlar yaşadıkları coğrafya, yaşam tarzı ve yeteneklerine göre doğal hammaddeleri kullanarak örme, dokuma, dikiş, boya, işleme gibi çeşitli yüzey oluşturma yöntemleri ile ihtiyaçlarına yönelik tekstil yüzeyleri oluşturmuşlardır. Bu açıdan el sanatları ve geleneksel tekstiller, zanaatkârların el becerilerine dayalı olarak ortaya çıkmakta ve zamana bağlı olarak gelişimler göstermektedir. Aynı zamanda ortaya çıktığı ulusun ulusal kimliğini oluşturmuş ve evrenselleşerek dünya kültür alanında da yerini almıştır. Bunların yanında, kültür varlığı özelliğine sahip olan el sanatları ve geleneksel tekstiller, yapıldığı bölgelere özgü özellikler taşıyarak birbirinde farklı nitelikler kazanmıştır. Bu bağlamda, üretildikleri bölgelerin coğrafi işaretleri konumunda da yer almışlardır. Bu çalışmanın amacı, ülkemizin tekstil kültürünü oluşturan geleneksel tekstilleri sınıflandırmak, özelliklerini saptamak ve bölgeler doğrultusunda örneklerini tanıtmaktır. Çalışmada tarama yöntemi kullanılmış, verilerin toplanmasında farklı kaynak ve alan araştırmalarından elde edilen bilgiler ve görseller üzerinde değerlendirmeler yapılmıştır. Yapılan değerlendirmeler sonucunda; ürün oluşturan geleneksel tekstiller ve süsleme yüzey oluşturan geleneksel tekstiller olarak sınıflandırma yapılmıştır. Bu ürünlerde renk, motif ve kompozisyon özelliklerinde benzerlikler görülmekte, anlam yükleri bölgelere göre farklılık göstermektedir. Bu bildiri de görsellerle geleneksel tekstillerin özellikleri tanıtılacaktır.

Kimyasal boyaların verdiği zararlar, çevre kirliliği, insanların çevreye karşı bilinçlenmesi vb. nedenlerden dolayı tekstil sektöründe, geri kazanabilir doğaya zarar vermeyen yeni arayışlar başlamış ve ekolojik tekstiller ortaya çıkmıştır. Ekolojik tekstiller, elyaf halinden ürün haline gelinceye kadarki süreçte tamamen doğaya uyumlu zararsız ürünlerin üretilmesidir. Ekolojik baskı; doğada boyarmadde özelliği olan materyallerle kumaş, kâğıt, deri, keçe vb. yüzeyler üzerine kullanılan boyarmaddelerin doğal renk ve şekillerinin yüzeye aktarımı sağlanması için yapılan bir baskı yöntemidir. Günümüzde çok popüler olan ve birçok sanatçı tarafından uygulanmaya başlayan ekolojik baskıda ürünlerin haslık ölçümleri yapılmamaktadır. Ancak, ekolojik baskıda ürünlerin fiziksel ve kimyasal etkenlere karşı dayanıklılığını arttırmak için haslık düzeylerinin yüksek olması önemlidir. Araştırmanın amacı, pamuk ve ipek kumaşlar üzerine okaliptüs, papatya, süs eriği, gül yaprağı bitkileriyle yapılan ekolojik baskı denemelerinden elde edilen baskıların yıkama, sürtünme ve ışık haslık düzeylerini belirleyerek ekolojik baskılı ürünlerin dayanıklılık düzeylerini belirlemektir. Araştırmada ekolojik baskı ile ilgili bilgilerin toplanmasında tarama modeli, ekolojik baskı sürecinde ise deneme modeli kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini, Türkiye'de boyarmadde özelliği olan bitkiler oluşturmaktadır. Örneklem ise; okaliptüs, papatya, süs eriği, gül yaprağı ve ipek-pamuk kumaştır. Ekolojik baskı yapılmış pamuklu ve ipekli kumaşlara, yıkama, sürtünme ve ışık haslığı analizleri uygulanmıştır. Pamuklu ve ipekli kumaşlar üzerine bitkilerle yapılan ekolojik baskıların haslık düzeyleri iyi düzeyde olduğu tespit edilmiştir.