Bu çalışmanın amacı, ülkemizde Cumhuriyetten günümüze (1924-2017) Sosyal Bilgiler Öğretim Programlarında değişen iyi vatandaşlık algısını ortaya koymaktır. Bu doğrultuda çalışmada, Cumhuriyetten günümüze Sosyal Bilgiler Öğretim Programları incelendiği için tarama modeli içerisinde yer alan tarihsel yöntem kullanılmıştır. Araştırmada elde edilen dokümanlar (Cumhuriyetten günümüze yayınlanmış Sosyal Bilgiler Programları), betimsel analiz yöntemine dayalı olarak analiz edilmiştir. Araştırmanın sonuçlarına genel olarak bakıldığında, Sosyal Bilgiler programlarının geçmişten günümüze vatandaşlık aktarımını ön plana aldığı görülmüştür. Bu doğrultuda programlardaki iyi vatandaşlık algısı: "cumhuriyet ideolojisini benimsemiş, milletine ve devletine karşı görev ve sorumluluklarını bilen, eski tarihi kişiliklerin hayatlarını tanıyan, ülkesi için canla başla mücadele eden ve bunu yaşamında bir ülkü ve inanç haline getiren, üretken, hak ve sorumluluklarını bilen, demokrasinin gelişmesine katkı sağlayan insanlar yetiştirmek" olarak yer almıştır.

Bu araştırmanın amacı sosyal bilgiler son sınıf öğretmen adaylarının sosyal bilgilere bakış açısını ortaya koymaktır. Araştırmanın çalışma grubunu, 2018-2019 eğitim öğretim döneminde bir devlet üniversitesinin eğitim fakültesi sosyal bilgiler eğitimi son sınıfında öğrenim gören 53 öğretmen adayı oluşturmuştur. Nitel araştırma yöntemi benimsenen bu çalışma, olgu bilim (fenomonoloji) modelinde desenlenmiştir. Bu çalışmanın verileri uzman görüşleri doğrultusunda araştırmacılar tarafından oluşturulmuş 8 açık uçlu soru yardımı ile toplanmıştır. Toplanan veriler betimsel analiz ile çözümlenmiştir. Araştırmanın sonuçlarını genel olarak değerlendirmek gerekirse, sosyal bilgiler öğretmen adaylarının alanlarına gereken değerin verilmediğini düşündükleri söylenebilir. Öğretmen adayları bulundukları çevrenin sosyal bilgiler alanına ön yargılı baktığını ve bu alanı ciddiye almadıklarını düşünmektedirler. Ayrıca öğretmen adaylarının meslek hayatına yönelik kaygıları olduğunu fakat buna rağmen alanlarını sevdiklerini ve büyük beklentilerle alanlarını seçtiklerini söylemek mümkündür. Öğretmen adaylarının mesleğe başlama konusunda kaygıları ve motivasyonlarını düşüren etkenleri bilmeleri ve bunları dile getirmelerine rağmen sosyal bilgilerin amacının anlaşılması ve alana gereken değerin verilmesi ümidini taşıdıkları söylenebilir. Bu doğrultuda öncelikle sosyal bilgiler öğretmen adaylarının motivasyonunu olumsuz etkileyen bu etkenlerin ortadan kaldırılması adına çalışmalar yapılması, aday öğretmenlerin hizmet öncesinde alanlarına olan bakışlarını ifade edebilecekleri ve sorunlarını rahatlıkla konuşabilecekleri ortamlar oluşturulması ayrıca alanlarında yeterli donanıma sahip olabilecekleri eğitim ortamlarının sağlanması ve sosyal bilgiler alanının gerekliliğini anlatan çalışmalar/ projeler yapılması önerileri getirilebilir.

2019 yılının son aylarında Çin'de ortaya çıkan yeni tip koronavirüs (Covid-19); kısa sürede küresel bir salgına dönüşmesiyle bütün dünyayı etkisi altına almış, dünyanın dört bir yanındaki eğitim kurumlarında, yüz yüze öğretimden çevrimiçi öğretime geçiş yapılmak zorunda kalınmıştır. Okulların kapatılması ile dünya genelinde sosyo-ekonomik düzeyi düşük milyonlarca öğrenci eğitim hakkına erişememiştir. Bu durum dünyada zaten var olan dijital uçurum ve eğitimde fırsat eşitsizliğini daha da derinleştirmiştir. Ülkemizde de öğrencilerin eğitimden uzak kalmamaları için Millî Eğitim Bakanlığı bütün kademeleri kapsayan uzaktan eğitim sistemine geçiş yapmıştır. Ancak bütün öğrenciler aynı şekilde uzaktan eğitim sürecine eşit bir şekilde erişim sağlayamamıştır. Yapılan bu çalışmada öğretmen ve ebeveyn görüşleri alınarak koronavirüs (Covid-19) sürecinde dijital uçurumun ve fırsat eşitsizliğinin eğitimdeki yansımalarının ortaya konulması amaçlanmıştır. Araştırmada nitel araştırma desenlerinden olgubilim deseni kullanılmıştır. Çalışma grubunun oluşturulmasında amaçlı örnekleme yöntemlerinden “benzeşik örnekleme” kullanılmıştır. Bu kapsamda kırsal kesimde görev yapan öğretmenler ve kırsal kesimde öğrenim gören öğrenci velileri araştırmaya dâhil edilmiştir. Veri toplama sürecinde öğretmenlerin ve velilerin koronavirüs (Covid-19) sürecinde dijital uçurumun ve fırsat eşitsizliğinin eğitime yansımaları hakkında görüşlerini belirleyebilmek amacıyla araştırmacılar tarafından geliştirilen iki farklı (öğretmen ve veli) “Yarı Yapılandırılmış Görüşme Formu (YYGF)” kullanılmıştır. Elde edilen nitel verilerin analizi sürecinde içerik analizi türlerinden kategorisel analiz kullanılmıştır. Araştırma sonucunda kırsal kesimde yaşayan öğrencilerin büyük bir kısmının uzaktan eğitime erişimde sorunlar yaşadığı, öğrencilerin olanaklarının kısıtlı olduğu ve yeterli öğretim materyallerinin olmadığı, yaşadığı sorunları çözmede öğretmenlerin ya da ebeveynlerin gerekli teknik desteği sağlayamadığı, öğretmenlerin ise uzaktan eğitim sürecinde öğrencilerini takip etme konusunda sorunlar yaşadığı tespit edilmiştir.

Although there are differences in identity construction depending on countries and periods, some courses have come to the fore in the education system in each per i od. In Turkey, the education system in general, and history, geography, citizenship and social studies courses, in particular, have instrumental importance in the construction of identity. When the literature is examined, it can be observed that there are many studies on history, social studies and citizenship lessons for identity construction. However, there is a limited number of studies on identity construction for the geography curricula. The main purpose of this research was to examine the secondary education geography curricula in Turkey in terms of identity and citizenship construction. The study was planned and carried out as a qualitative case study. Case studies often describe the exploration of a bounded system. In this research, the sample was limited to the 2005 and 2018 geography course curricula, and a detailed description was made by using “content analysis” based on the research purpose. As a result of the research, it was determined in both curricula that the national identity theme had the most expressions, and national identity was aimed to be built by presenting details about the geography of the homeland. In addition to national identity, it was determined that there were also contents related to social identity, ecological identity, universal identity, and a limited number of digital identity and religious identity themes.

No abstract