ÖZETToprak tuzluluğu bitki verim ve kalitesini olumsuz yönde etkileyen en önemli abiyotik stres faktörlerinden birisidir. Silisyum (Si) bitkilerde stres faktörlerini azaltan bir element olarak bilinmektedir. Bu çalışmanın amacı, tuz x Si interaksiyonunun çeltik dane verimine, tuzlulaşmanın toprakların yarayışlı Si kapsamına ve tuz stresinin önlenmesinde Si'un etkilerini incelemektir. Bu amaçla Samsun yöresi çeltik topraklarından 5 adet toprak örneği alınmıştır. Topraklarda farklı tuz düzeyi oluşturmak için 9:5:5:1 oranında Na 2 SO 4 :NaCl:CaCl 2 :MgSO 4 tuz karışımından 1, 2, 3, 4 ve 5 no'lu topraklara EC değeri sırasıyla, 10.27, 3.55, 10.98, 5.75 ve 7.22 dS m -1 'ye ulaşacak şekilde uygulanmıştır. Topraklarda faktöriyel deneme desenine göre (2 x 5) 3 tekerrürlü sera denemesi kurularak çeltik bitkisi yetiştirilmiştir. Her tuz seviyesinde (tuzsuz ve tuzlu) topraklara 0, 50, 100, 200 ve 400 mg Si kg -1 silisik asit (H 4 SiO 4 ) verilmiştir. Ayrıca bütün topraklara toprak analizine göre yarayışlı NPK seviyeleri eşitlenecek şekilde gübreleme yapılmıştır. Silisyum gübrelemesiyle çeltik dane veriminde sağlanan ortalama artışın EC'si 3.55 dS m -1 olan toprakta % 55.5 ile EC'si 10.98 dS m -1 olan toprakta ise % 2.31 arasında olduğu tespit edilmiştir. Tuz x Si interaksiyonu 4 toprakta önemli olduğu ve optimum Si dozunun toprakların tuz seviyelerine göre değiştiği belirlenmiştir. Toprakların EC seviyeleri arttıkça yarayışlı Si kapsamında ve Si gübrelemesinin çeltik dane veriminde sağladığı artışlarda azalma görülmüştür. Silisyum çeltik danesinin Na içeriğini genellikle azaltırken; K içeriğini artırmış; Ca, Mg ve P içeriğinde ise belirgin bir eğilim gözlenmemiştir. Çeltiğin dane verimi ile Na içeriği arasında çok önemli negatif ilişki (R = -0.664) elde edilirken, silisyumlu gübreleme danenin K/Na, Ca/Na, Mg/Na ve P/Na oranlarını genellikle artırmıştır. Sonuç olarak, tuzlu topraklarda yetiştirilen çeltik bitkisine uygulanacak optimum Si dozunun 200 mg kg -1 olduğu ve çeltik yetiştiriciliğinde silisyumlu gübrelemenin toprakta tuzluluk ve alkaliliğin zararlarını azaltan pratik bir uygulama olabileceği kanaatine varılmıştır.

ÖZETSilisyum (Si) çeltik tarafından yüksek miktarlarda alınan mutlak gerekli besin elementleri arasında yer almaktadır. Buna bağlı olarak çeltik topraklarında zaman zaman noksanlığı görülmektedir. Bu çalışmada önemli çeltik üretim merkezlerinden biri olan Samsun'un Bafra ve Terme ilçelerinden 18 toprak örneği alınarak, sera şartlarında tesadüf parselleri deneme desenine göre 3 tekerrürlü saksı denemesiyle toprakların çeltik yetiştiriciliği için silisyum statusü ve silisyumlu gübreye tepkisi belirlenmeye çalışılmıştır. Denemede her saksıya 2 kg fırın kuru toprak konularak ekimden ABSTRACTSilicon (Si) is of nutrient element required very large amounts by rice plant. Thus silicon deficiency can commonly observed in paddling soils. In this study, silicon status and reponse to the silicon fertilizer of Bafra and Terme districts of Samsun for rice cultivation were investigated by means of a pot experiment set up in completely randomised design with three replications. For this purpose, 18 paddy soil samples were taken. Rice plants were grown in a pot filled with 2 kg