No abstract

Bu çalışmada Türkiye'de reel efektif döviz kuru (REER), yurtiçi milli gelir düzeyi (Y d) ve dünya milli gelir düzeyinin (Y w), Türkiye'nin ihracat, ithalat ve dış ticaret dengesi üzerindeki etkileri, 1989:Q1-2018:Q1 dönemi için 3 farklı ekonometrik model yardımıyla, yapısal kırılmalı zaman serisi analizi yöntemleriyle incelenmiştir. Serilerin durağanlığı; Vogelsang ve Perron yapısal kırılmalı birim kök testiyle incelenmiş, dış ticaret dengesi ve REER'in I(0), diğer serilerin I(1) oldukları görülmüştür. Seriler arasında eşbütünleşme ilişkileri; Sınır Testi yaklaşımıyla sınanmış, ihracat ve ithalat fonksiyonlarında yer alan serilerin eşbütünleşik olmadıkları, dış ticaret dengesi fonksiyonundaki serilerin eşbütünleşik oldukları görülmüştür. Dış ticaret dengesi modeline ait uzun ve kısa dönem analizleri ARDL yöntemiyle gerçekleştirilmiş, bu modeldeki yapısal kırılma tarihleri Bai ve Perron (2003) prosedürüyle ortaya çıkartılmış ve kukla değişkenlerle analizlere dâhil edilmiştir. Uzun dönem analizinde; REER ve Yd'nin Türkiye'nin dış ticaret dengesi üzerindeki etkilerinin istatistiksel olarak anlamlı olmadığı, Y w 'deki %1'lik artışın, Türkiye'nin dış ticaret dengesini %0.47 oranında iyileştirdiği görülmüştür. Bu nedenle, Türkiye'nin dış ticaret dengesinin, REER ve Y d haricindeki iç ve dış faktörlere bağlı olarak şekillendiği değerlendirilmiştir. Kısa dönem analizinde; Yd'deki artışların, dört dönem gecikmeli olarak dış ticaret dengesini negatif etkilediği bulunmuştur. Yaşanan iç ve dış ekonomik krizlerin, Türkiye'nin dış ticaret dengesi üzerinde sadece kısa dönemde anlamlı bir etkisisin olduğu, modelin hata düzeltme mekanizmasının çalıştığı belirlenmiştir. Hata düzeltme modeline göre; REER, Y d ve Y w 'den Türkiye'nin dış ticaret dengesine doğru uzun dönemli bir nedensellik ilişkisinin var olduğu belirlenmiştir. Seriler arasındaki kısa dönem nedensellik ilişkileri Toda-Yamamoto yöntemiyle test edilmiş, REER ve Y w 'den dış ticaret dengesine, REER'den ihracata ve Y d 'den ithalata doğru tek yönlü nedensellik ilişkileri bulunmuştur. Çalışmada Türkiye'de Marshall-Lerner Koşulunun ve J Eğrisi Hipotezinin geçerliliğine ilişkin yeterli kanıt da elde edilememiştir.

Bu çalışmada Türkiye de kayıt dışı istihdamın vergi geliri ve ekonomik büyüme üzerindeki etkilerini ampirik olarak analiz edebilmek için çoklu yapısal kırılmalı zaman serisi analizi yöntemlerinden faydalanılmıştır. Bu çerçevede ilk olarak serilerin durağanlığı Kapetanios (2005) çoklu yapısal kırılmalı birim kök testi ile incelenmiş ve serilerin hepsinin birinci farkları alındığında durağan hale gelen seriler oldukları belirlenmiştir. Sonra seriler arasındaki eşbütünleşme ilişkisinin varlığı Maki (2012) çoklu yapısal kırılmalı eşbütünleşme testiyle analiz edilmiştir. Bu analizde; modellerde yer verilen seriler arasında eşbütünleşme ilişkisinin var olduğu tespit edilmiştir. Maki (2012) testi tarafından eşbütünleşme vektöründe belirlenen yapısal kırılma tarihleri, tarafımızdan oluşturulan kukla değişkenler yardımıyla uzun ve kısa dönem analizlerine dâhil edilmiştir. Çalışmada uzun ve kısa dönem analizleri FMOLS, DOLS ve CCR yöntemleriyle gerçekleştirilmiştir.Uzun dönem analizinde; kayıt dışı istihdamdaki artışların vergi gelirlerini azalttığı, ekonomik büyümenin ise vergi gelirlerini artırdığı tespit edilmiştir. Ayrıca kayıt dışı istihdamdaki artışların ekonomik büyümeyi azalttığı, kayıtlı istihdamın ise ekonomik büyümeyi artırdığı görülmüştür. Kısa dönem analizinde ise; kayıt dışı istihdamın vergi gelirlerini yine azalttığı, bu etkinin uzun dönemdekinden daha büyük olduğu, ekonomik büyümenin vergi gelirlerini artırdığı, ancak bu etkinin uzun dönemdekinden düşük olduğu belirlenmiştir. Modellerin hata düzeltme mekanizmaları çalışmaktadır. Yani yapılan analizler güvenilirdir.

No abstract

In this study, the effects of foreign debt on economic growth in Turkey's economy are investigated with contemporary time-series techniques for 1970-2016 periods. In the study, the stationarity of the series is examined by ADF and PP unit root tests and the series were found to be stationary at different levels. The existence of cointegration relationship between the series is examined by the Bounds Testing method and it is determined that external debt and economic growth move together in the long run. In the long-run analysis carried out by ARDL method, it is found that 1% increase in fixed capital stock, labor force, external debt stock and human capital enhance national income by 0.31, 0.27, 0.13 and 0.46%, respectively. Error correction mechanism of the model operates, that is, the outcomes are reliable. Causality relationships between the series are examined by Toda-Yamamoto causality test and it is found that one-way causality relationships exist from labor and external debt to economic growth. Also in this test; one-way causality relationships are found from the labor force to the fixed capital stock and human capital and from the external debt stock to the human capital.