Türk edebiyatında üç dilli manzum sözlükler 15. yüzyıldan itibaren görülür. Manzum sözlükler nazım gücünden faydalanılarak kelimelerin kolay ezberlenmesi ve akılda tutulmasını sağlamak amacıyla tercih edilmiştir. Bu tür eserlerde hedef kitlesi genellikle eğitim çağındaki çocuklardır. Bugüne kadar tespit edilebilen üç dilli (Arapça-Farsça-Türkçe) manzum sözlüklerin sayısı 18’dir. Bunlardan biri de Se Zebân’dır. Se Zebân Şeyh Ahmed-i Antakî tarafından 1135/1722-1723 yılında yazılmış, üç dilli (Arapça-Farsça-Türkçe) manzum bir sözlüktür. Eser mukaddime, 30 kıtalık sözlük kısmı ve hatimeden oluşmaktadır. Sözlük kısmının ilk iki kıtası fiillere geri kalan 28 kıtası ise isimlere ayrılmıştır. Her bir kıtada belli konularla ilgili kelimeler bir araya toplanmıştır. Eser bu yönüyle tematik bir sözlüktür. Bu makalede Se Zebân ve üzerinde yapılan çalışmalar hakkında kısaca bilgi verilmiş, eserin altı yeni nüshası tanıtılmıştır. Bu çalışmada tanıttıklarımızla birlikte Se Zebân’ın nüsha sayısı on sekize ulaşmıştır.
Hubeyş et-Tiflisî XII. yüzyılın başlarında Tiflis’te doğmuş, aynı yüzyılın sonlarına doğru muhtemelen Sivas’ta vefat etmiştir. Tıp, farmakoloji, kıraat, vücûh (çokanlamlılık), astronomi, astroloji, rüya yorumları gibi çeşitli alanlarda eserler vermiş çok yönlü üretken bir bilim adamıdır. Bağdat, İran ve Anadolu’da bulunmuş Abbasi veziri Şerefeddin Ali b. Tırâd-ı Zeynebî’ye, Büyük Selçuklu Devleti’nin son sultanı Ebü’l-Hâris Sencer b. Melikşah’a (ö. 552/1157), Anadolu Selçuklu Devleti sultanı II. Kılıçarslan ve oğlu Kutbeddin Melikşah’a eserler sunmuştur. Tiflisî bütün eserlerini Arapça ve Farsça yazmıştır. Bütüne eserleri mensurdur. Eserlerinden Kanûnu’l-Edeb, Beyânu’s-Sınâ‘a, Usûlü’l-Melâhim ve Kâmilü’t-Tabîr Türkçeye çevrilmiştir. Rüya yorumları ile ilgili Kâmilü’t-Tabîr adlı eseri çok rağbet görmüş, Türkçeye birkaç kez tercüme edilmiştir. Bu çalışmada Tiflisî’nin hayatının Bağdat ve İran safhalarının olduğuna, Tiflisî’nin birkaç yeni eserine (Makâletün Muhtasaratün fî Fazli Sınâ‘ati’t-Tıb, Simârü’l-Mesâ’il, Risâle der Ulûm-ı Garîbe gibi), et-Telhîs, Vücûhü’l-Ku’rân ve Nazmü’s-Sülûk adlı eserlerinin yeni birer nüshasına, ona isnat edilen birkaç esere (Galib-i Kutubi, Kitab Menafi‘-i A‘zâ, Hısbu’l-Beden, Ahd-i Bugrât gibi) ve Kâmilü’t-Ta‘bîr’in Aydınoğlu İsa Bey’e sunulmuş bilinmeyen Türkçe bir tercümesine dikkat çekilmiştir.
scite is a Brooklyn-based organization that helps researchers better discover and understand research articles through Smart Citations–citations that display the context of the citation and describe whether the article provides supporting or contrasting evidence. scite is used by students and researchers from around the world and is funded in part by the National Science Foundation and the National Institute on Drug Abuse of the National Institutes of Health.
customersupport@researchsolutions.com
10624 S. Eastern Ave., Ste. A-614
Henderson, NV 89052, USA
This site is protected by reCAPTCHA and the Google Privacy Policy and Terms of Service apply.
Copyright © 2025 scite LLC. All rights reserved.
Made with 💙 for researchers
Part of the Research Solutions Family.