Η παρούσα διδακτορική διατριβή αποτελεί μελέτη περίπτωσης. Διερευνά τις αναγνωστικές πρακτικές μιας ενήλικης πρώην χρήστριας εξαρτησιογόνων ουσιών στη διάρκεια του βίου της. Στο θεωρητικό μέρος της εργασίας γίνεται μια ανασκόπηση της βιβλιογραφίας σχετικά με τους θεματικούς της άξονες την ανάγνωση (από την οπτική της θεωρίας λογοτεχνίας, της ψυχαναλυτικής λογοτεχνικής κριτικής και της κοινωνιολογίας της ανάγνωσης), την εξάρτηση από τις ουσίες και την απεξάρτηση σε στεγνό θεραπευτικό πρόγραμμα. Μεθοδολογικά η έρευνα εστιάζει στην αφήγηση ζωής την οποία αναλύει σύμφωνα με τη θεματική και την επιτελεστική προσέγγιση, επιχειρώντας να ανιχνεύσει τις σημασίες που το ίδιο το υποκείμενο της έρευνας επενδύει στην αναγνωστική του διαδρομή. Στη θεματική προσέγγιση η αφήγηση ζωής τμήθηκε σε τέσσερα μέρη: πριν από την περίοδο της χρήσης, στην περίοδο της εξάρτησης από τις ουσίες, στη θεραπεία και μετά από το τέλος της θεραπείας. Η κατηγοριοποίηση αυτή φαίνεται να αντανακλά αλλαγές σε κεντρικά ζητήματα που αφορούν τη στάση ζωής της ερευνώμενης, τις πρακτικές της, τις σχέσεις της. Στην επιτελεστική προσέγγιση αναζητήθηκαν τα πλαίσια αλληλεπίδρασης, ιστορικά, θεσμικά και λόγου εντός των οποίων κατασκευάστηκε η αφήγηση ζωής∙ επιχείρησα να ανιχνεύσω τη στάση του αφηγηματικού υποκειμένου συνδέοντάς τη με την στάση ζωής του υποκειμένου της έρευνας, ενός υποκειμένου που η αλλαγή υπήρξε κεντρικός στόχος και σηματοδοτούσε το πέρασμα από τον θάνατο της εξάρτησης σε μια «καθαρή» ζωή. Η έρευνα τίθεται εναντίον του λόγιου εθνοκεντρισμού που στηρίζεται στην παραδοχή του «σωστού νοήματος» η οποία πηγάζει από την ανάγνωση του «ειδήμονα». Ακολουθώντας την οπτική του Μπαχτίν σύμφωνα με τον οποίο το νόημα βρίσκεται στη σχέση του αναγνώστη με το κείμενο, τον Μπαρτ που θεωρεί πως η ανάγνωση είναι γραφή, δηλαδή παραγωγή, τη θεωρία της πρόσληψης που προτάσσει πως ο αναγνώστης διαβάζοντας ανακατασκευάζει τον εαυτό του, η εργασία επιχειρεί να θέσει ζητήματα πέρα από τις αναγνωστικές έρευνες στατιστικού τύπου. Με τη μελέτη περίπτωσης η έρευνα προσπαθεί να ιχνογραφήσει τις αναγνωστικές διαδρομές του υποκειμένου, την πολυπλοκότητα των αναγνωστικών πρακτικών, τις σημασίες με τις οποίες τις επενδύει το ίδιο το υποκείμενο και το περιβάλλον του. Η έρευνα επιχειρεί να συνομιλήσει κριτικά με τη θεώρηση του Μπουρντιέ για την αναγνωστική πρακτική ως habitus∙ θέτει υπό ερώτηση το θέμα της αλλαγής τόσο του υποκειμένου όσο και των πρακτικών του, και των σημασιών με τις οποίες επενδύονται, χρησιμοποιώντας ως αναλυτικά εργαλεία τη σκέψη του Φουκώ και της Μπάτλερ. Η έρευνα προσπάθησε να τροφοδοτήσει τη συζήτηση για την εκπαίδευση ως απελευθερωτική διαδικασία, την ανάγνωση ως παραγωγή, τη σχέση της δομής με το υποκείμενο και την εμπρόθετη δράση, τον κοινωνικό επικαθορισμό, τη συνομιλία της ιστορίας ζωής ενός υποκειμένου με τις αναγνωστικές του πρακτικές, τις εξάρσεις, τις καμπές και τις παύσεις, μέσα από τη διαδικασία απεξάρτησης από τις ουσίες σε θεραπευτικό πρόγραμμα, τη σχέση της ατομικής ιστορίας με την οικογενειακή ιστορία και την ιστορία του τόπου.
