Reinders, Iet van de Craats en Iris Panders SAMENVATTING De ziektegeschiedenis van anorexia is vaak een langdurige. Er treedt vaak terugval op en veel patiënten blijven (een deel van de) klachten behouden. Over de groep patiënten met langdurige klachten is weinig geschreven en vaak is de hulpverlening een frustrerende bezigheid voor zowel patiënt als therapeut. In dit artikel hebben we een aantal mogelijkheden voor de behandeling voor de 'chronische' groep van anorexiapatiënten op een rij gezet. Met de nodige creativiteit en een op maat gemaakte aanpak zijn er voor veel patiënten voldoende mogelijkheden om de kwaliteit van hun leven te verbeteren. InleidingAnorexia nervosa is een hardnekkig probleem. Volgens Steinhausen (2002) wordt iets minder dan de helft van de patiënten beter. Ongeveer 30% verbetert maar houdt klachten, en 20% blijft chronisch ziek. Uit de studie van Russell (1992) komt naar voren dat de kans op herstel na twaalf jaar sterk afneemt. Sommige auteurs noemen het beloop van anorexia chronisch op het moment dat de ziekte langer dan tien tot vijftien jaar duurt (Theander, 1992). Het woord 'chronisch' suggereert dat er geen kans is op herstel, niettemin is er casuïstiek bekend van patiënten die na langere tijd herstellen (Strober, 2004). Vandaar dat wij liever de term 'langdurige problematiek' gebruiken dan het woord 'chronisch'.Wat is er bekend over patiënten met langdurige anorexia? De meeste gegevens over hun problematiek komen uit followuponderzoek. Steinhausen (2002) vindt in een overzichtsstudie naar de prognose van eetstoornissen bij follow-up veel psychische problema-DR. M.J. REINDERS is als klinisch psycholoog/cognitief gedragstherapeut werkzaam in het Paaz Kennemergasthuis te Haarlem. E-mail: Reinders@kg.nl. DRS. A. VAN DE CRAATS is klinisch psycholoog/psychotherapeut bij het Centrum Vrouwenhulpverlening 'Henny Verhagen', Stichting Buitenamstel Geestgronden te Haarlem. DRS. I. PANDERS is als psychotherapeut verbonden aan de Kliniek voor Eetstoornissen 'Novarum' (Mentrum/Jellinek) te Amsterdam.