Although there is a rich literature on compounding in Turkish, coordinating compounds have not received enough attention from researchers in the field of morphology. The Turkish lexicon is characterised by a large number of coordinating compounds, belonging to different subclasses; this paper is a first attempt to sketch a typology of these word forms. We will first provide an overview of the different types of coordinating compounds in the language, exploring the limits of this phenomenon, and we will then analyse them in terms of five main parameters: (a) the semantic relation between the constituents and the referent of the whole compound; (b) input and output word classes; (c) morphological cohesiveness; (d) prosodic cohesiveness; (e) degree of conventionalisation/lexicalisation. We will argue that there is a fundamental divide between endocentric and exocentric coordinating compounds; the latter appear as more lexicalised and entrenched in the Turkish lexicon than the former and also seem to be closer to prototypical words in the morphology-syntax continuum.

No abstract

No abstract

Türkçe, biçimbilgisel açıdan baskın eklemeli yapısı dolayısıyla, diğer dillere kıyasla tipolojik araştırmalara önemli veriler sağlamaktadır. İlk belgelerden itibaren işlekliğini sürdüren, hem yapım hem de çekim kategorisinde yer alan ve diğer dillere kopyalanan veya farklı dillerden Türkçeye alınan pek çok ek Türkçenin ek envanterinde kodlanmış durumdadır. Türkiye Türkçesinin ve bunun yanı sıra diğer Türkçe varyantların kapsamlı ek varlığı içerisinde son derece türetken ve işlek bir görünüm arz eden, ad soylu sözcüklere eklenerek çoğunlukla geçici sıfatlar oluşturmada kullanılan, bunun yanı sıra kalıcı adlar türeten eklerden biri de +lX'dır. +lX eki, eklendiği kök veya gövdeyi farklı anlam ilgileri ve içerikleriyle çeşitlendirmektedir. Bu yönüyle, sözvarlığının genişlemesinde ve yeni kavramların karşılanmasında sık kullanılan ekler arasında bulunmaktadır. Zira sahip olma, ait olma, ilişkili olma, aidiyet bildirme, yer adları türetme gibi çeşitli anlamsal ilişkiler kuran bu ekle türetilmiş yüzlerce farklı sözcük Türkçenin gerek yazılı gerek zihinsel sözvarlığında yer almaktadır. Bu çalışmada, literatürde daha çok adlarla bütünleşerek yeni sözcükler türettiği belirtilen +lX ekinin adların yanı sıra korkunç, komik, asil, süper gibi birtakım sıfatlara da getirilerek daha önce yeterince tanıklanmamış, anlamsal açıdan farklı bir görünüm sunan karmaşık sözcük yapılarını oluşturma durumuna değinilecek, bu yönüyle, ekin sıfatlardan sıfat türetme işlevinin giderek arttığına yönelik tespitler aktarılacaktır..

Yalnızca biçimbilgisel düzeyde ve süreçlerle değil; sözdizimsel, sözlüksel, edimbilgisel başkaca düzey ve süreçlerle de şekillenip ortaya çıkabilen ve birbirinden bağımsız çok farklı yollarla işaretlenebilen edilgenlik, Türkçede çokluğu ifade etmede kullanılan -lAr ile de ikincil olarak işaretlenebilmektedir. Daha çok üçüncü kişi eylem çekiminde, tüm zamanlarda ve kiplerde ortaya çıkabilen -lAr biçimbiriminin edilgenliği işaretleme işlevi, çoğu araştırmacı tarafından göz ardı edilmiş ve gerek monografilerde, gerek betimleyici gramerlerde ekin bu işlevine ya çok az değinilmiş ya da hiç değinilmemiştir. Tüm bunlardaki temel neden ise, edilgenliğin bir kategori olarak değil, belirli ekler çerçevesinde sınırlandırılmış olması ve işlevden ziyade yapıdan hareketle şekillenen formal bakış açısıdır.Bu çalışmada, temel işlevi çokluk işaretleme olan ancak abartma ve saygı bildirme, anlama yaklaşıklık ve benzerlik katma gibi çeşitli işlevleri de bulunan -lAr ekinin daha çok yüklem konumunda bulunan ve üçüncü kişide çekimlenmiş eylemlerde örtük (dolaylı) edilgenlik işaretleme işlevine çeşitli örnekler etrafında temas edilecek ve diğer edilgenlik işaretleyicileri içerisindeki yeri irdelenecektir.