Streszczenie. Warunkiem koniecznym realizacji przez gminę nałożonych na nią zadań jest dysponowanie odpowiednimi zasobami finansowymi. Dla mieszkańców wszelkie opłaty i podatki związane z posiadaniem majątku (podatek od nieruchomości, podatek rolny, podatek leśny) lub jego obrotem (podatek od czynności cywilnoprawnych, opłata skarbowa, opłata administracyjna, podatek od spadków i darowizn) wiążą się z wydatkami i stanowią koszt posiadania lub obrotu. Dla gmin te same środki są źródłem dochodów własnych, czyli tych, którymi gmina może swobodnie dysponować. Autor uznał za celowe skupienie uwagi na ukazaniu istoty oraz znaczenia w budżecie (łącznych dochodach) jednego z wymienionych podatków -podatku rolnego. W artykule wykazano, że w zdecydowanej większości gmin wiejskich, nawet typowo rolniczych, znaczenie fiskalne podatku rolnego jest niewielkie -wprost śladowe. Zdaniem autora potrzebna jest debata nad koniecznością podjęcia działań mających na celu stworzenie rozwiązań w zakresie wprowadzenia podatków dochodowych w rolnictwie lub zmiany zasad ustalania podstawy opodatkowania, które, obecnie mocno przestarzałe, opierają się na klasie bonitacyjnej gruntu i cenie żyta.Badania ograniczono do 96 gmin wiejskich województwa śląskiego, a okresem obserwacji były lata 2006-2015, czyli okres obowiązywania w Polsce (od 1 stycznia 2004 r.) znowelizowanej ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Ustawa…, 2003). Dane liczbowe pochodzą z corocznych sprawozdań składanych przez gminy w Regionalnej Izbie Obrachunkowej (RIO) w Katowicach. Słowa kluczowe: gmina • podatek rolny • porządkowanie linioweAbstract. The necessary condition to execute obligations of a commune is disposing of relevant financial resources. For citizens all fees and taxes resulting from wealth (i.e. real estate tax, agricultural tax, forest tax) or its transfer (tax on civil law transactions, treasAdres do korespondencji -Corresponding author: Prof. UE dr hab. Jan Czempas, Katedra Inwestycji i Nieruchomości, Wydział Finansów i Ubezpieczeń, Uniwersytet Ekonomiczny w Kato wicach,

Celem badania była ocena poziomu kontrastów w grupie gmin wiejskich w Polsce, ze względu na ich sytuację dochodową. Dla oceny poziomu dysproporcji zastosowano: współczynnik Giniego, wskaźniki decylowy i kwintylowy. Dane pochodzą ze sprawozdań z wykonania budżetów przez gminy. Wysokie wartości współczynników wskazują na znaczące nierówności w populacji gmin ze względu na dochody własne. Sytuacja ta jest efektem dużych różnic w ich potencjale gospodarczym i finansowym. Wysokość gromadzonych dochodów własnych zdeterminowana jest poziomem infrastruktury, odziedziczonymi zasobami materialnymi, atrakcyjnością położenia, dostępnymi zasobami naturalnymi, poziomem kapitału ludzkiego, potrzebami społeczności lokalnej, chłonnością rynku lokalnego, dostępem do infrastruktury transportowej, usług publicznych i teleinformatycznej. Bogactwo wielu gmin związane jest z działalnością na jej terenie przemysłu wydobywczego lub dużego przedsiębiorstwa, płatnika podatku od nieruchomości.

Informacje o naborze artykułów i zasadach recenzowania znajdują się na stronie internetowej Wydawnictwa www.pracenaukowe.ue.wroc.pl www.wydawnictwo.ue.wroc.pl Publikacja udostępniona na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska (CC BY-NC-ND 3.0 PL)

The aim of the research is to assess whether the socio-economic policy pursued in the years 2006—2016 resulted in the reduction of income inequality among 19 cities with powiat rights in Śląskie voivodship. The research was based on the total and the own revenues from the annual reports prepared for the Regional Chamber of Audit. In the analysis, disproportion coefficients were applied, including the Gini coefficient and indicators based on order statistics. Changes in the degree of differentiation of meters characterising the disproportions among the cities with powiat rights occurring over the analysed years were examined. Determining the direction of changes enabled to identify whether inequalities in the analysed cases are a deepening problems or losing its significance. The obtained results may be used by the decision-making bodies aware of the need for reactions anticipating the negative effects of large stratification or to abandon such actions where the disproportions are small.