Apstrakt:Do danas, većina letova koji su se realizovali "Sistemima za upravljanje besposadnim vazduhoplovima" izvršavali su se u nekontrolisanom delu vazdušnog prostora odnosno u klasi "G" vazdušnog prostora i vazdušnom prostoru aerodroma gde su predstavljali opasnost za drugi saobraćaj koji je leteo u istom delu vazdušnog prostora. Trenutni sistemi za upravljanje besposadnim vazduhoplovima nisu u stanju da se bezbedno integrišu sa drugim korisnicima vazdušnog prostora, razlozi za to su su dvostruki -nemogućnost da se povinuje pravilima u kritičnim situacijama, i nedostatak SARPs -Standards and Recommended Practices, standardi i preporučena praksa specifična za besposadne vazduhoplove i njihove pomoćne sisteme. Bez obzira da li je vazduhoplov sa posadom ili bez posade to ne utiče na njegov status kao vazduhoplova. Svaka kategorija vazduhoplova će imati potencijalno bespilotne verzije u budućnosti. Ova tačka je od centralnog značaja za sva dalja pitanja koja se odnose na "Sistemi za upravljanje besposadnim vazduhoplovima" i pruža osnovu za rešavanje plovidbenosti, kadrovsko licenciranje, standarde za razdvajanje, itd. U radu je opisan koncept sistema za upravljanje besposadnim vazduhoplovima, opisane su komponente sistema, način određivanja efikasnosti besposadnih sistema, operativne mogućnosti sistema besposadnih vazduhoplova, način određivanja manevarskog prostora uz pomoć fazi logike, upotreba modifikovanog "PSO" algoritama za određivanje "pbest" i "gbest" pozicije u zadatom prostoru za "izvršni roj dronova". Centralni deo rada biće opis modifikovanog "PSO" algoritama za određivanje "pbest" i "gbest" pozicije u zadatom prostoru za "izvršni roj dronova". Abstract:So far, most of the flights have been realized by means of " unmanned aircraft management systems" and carried out in uncontrolled airspace or work-in-class "G" airspace and airport airspace, thus imposing danger to other traffic realized in the same part of the air space. The existing unmanned aircraft management systems are unable to safely integrate with other airspace users. That is mostly due to the the inability to comply with the rules in critical situations, and the lack of SARPs -Standards and Recommended Practices, standards and recommended practices specific to unmanned aircraft and their auxiliary systems. The fact that the aircraft has or does not have its crew does not affect the status of an aircraft. Each category of aircraft will have potentially unmanned versions in the future. This is of vital importance for any further questions relating to "unmanned aircraft management systems" and provides the basis for the resolution of airworthiness, personnel licensing standards for separation, etc. This paper describes the concept of unmanned aircraft management system, its components, the method of determining the efficiency of unmanned aircraft systems, operational capabilities of unmanned aircraft systems, the methods of determining leeway with the help of the fuzzy -logic, using the modified "PSO" algorithms for determining "pbest" and "gb...

za operativne poslove Julijana Vasiljević Ministarstvo prosvete, nauke i tehnološkog razvoja Republike Srbije Dejan Vuletić Ministarstvo odbrane Republike Srbije Aleksandar Đurić Generalštab Vojske Srbije asovni mediji kao sredstva za prenos komunikacija mogu ostvariti ogroman efekat na pojedinca, grupe ljudi i na širu društvenu zajednicu. Korišćenjem metoda multi kriterijumske analize u ovom radu analizirana je značajnost masovnih medija za prenos socijalnih uticaja u sajber prostoru. Analiza značajnosti različitih masovnih medija za prenos socijalnih uticaja u sajber prostoru izvršena je metodom Analitičkih hijerarhijskih procesa, dok je ekspertiza značajnosti masovnih medija izvršena u softverskom alatu "Super Decision 2.6.0-RC1", anketiranjem pet eksperata iz domenske oblasti. Paralelno sa ekspertizom izvršeno je "online" istraživanje na uzorku od 215 osoba, u cilju prikupljanja i pripreme podataka za analizu značajnosti masovnih medija za prenos socijalnih uticaja. Deskriptivna analiza izvršena je u softverskom alatu za statističku obradu podataka "Statistical Package for the Social Sciences". Uporednom analizom dobijenih rezultata istraživanja realizovanog na uzorku, po značajnosti masovnih medija za prenos socijalnih uticaja u sajber prostoru izdvajaju se: internet resursi, televizija, mobilna telefonija i radio.

No abstract

Rezime:Tema rada je postupak sertifikacije bespilotnih vazduhoplova, sa posebnim osvrtom na Republiku Srbiju.Sa razvojem tehnologije, bespilotni vazduhoplovi postaju sve dostupniji ši-rokoj javnosti. Zato je neophodno pristupiti njihovoj sertifikaciji kako bi se omogućio bezbedan rad rukovalaca bespilotnoh vazduhoplova, ali i ostalih lica koja mogu biti ugrožena upotrebom. Ova oblast je, kao i sama upotreba bespilotnih vazduhoplova u Republici Srbiji, još uvek u razvoju i ima mogućnosti za znatna unapređenja. Ključne reči:bespilotni vazduhoplovi, operater, sertifikacija, pravilnik o bespilotnim vazduhoplovima.Sinteza 2017 submit your manuscript | www.sinteza.singidunum.ac.rs DOI: 10.15308/Sinteza-2017-327-331 UVODBespilotni vazduhoplov je vrsta vazduhoplova čiji je let kontrolisan od strane računara koji se nalazi na vazduhoplovu, ili čijim letom se daljinski upravlja od strane operatera na zemlji [1]. Operater na zemlji je lice koje neposredno upravlja bespilotnim vazduhoplovom, kontroliše njegov let, programira sistem upravljanja bespilotnim vazduhoplovom i koje je odgovorno za njegov let. Nije dozvoljeno korišćenje bespilotnih vazduhoplova čiji je let u potpunosti kontrolisan od strane računara koji se nalazi na njemu.Bespilotni vazduhoplovi konstruisani su za višekratnu upotrebu i definišu se po pravilima struke kao i ostali vazduhoplovi, ali bez posade i pilota. Iako se konstruišu za višekratnu upotrebu, mogu biti i sa jednokratnom upotrebom, kao na primer "samoubice", kada imaju maksimalno pojednostavljenu konstrukciju.Klasifikacija bespilotnih vazduhoplova može biti izvršena na osnovu više aspekata i činilaca.Prema načinu upravljanja, bespilotni vazduhoplovi dele se na: ◆ Neupravljane bespilotne vazduhoplove; ◆ Automatski upravljane bespilotne vazduhoplove; ◆ Daljinski upravljane bespilotne vazduhoplove, kojima upravlja pilot smešten u stanici ili kabini na vozilu.

No abstract