Wychowanie a wolność. Próba wglądu w myślenie pedagogiczne Józefa Tischnera Nie jest łatwo mierzyć się z zadaniem odczytania myśli pedagogicznej Józefa Tischnera. Twórczość tego filozofa jest bardzo rozległa i tylko w niektórych miejscach dotyka bezpośrednio spraw wychowania i nauczania. Jest już jednak kilka większych studiów poświęconych rozumieniu i interpretowaniu pedagogicznych poglądów Tischnera w powiązaniu z jego filozofią 1 bądź wprost z niej wywiedzionych 2. Zadanie jest więc wykonalne. Propozycja, by powiązać jego myśl pedagogiczną z tematyką pokonywania drogi od totalitaryzmu do wolności, jest dogodną okazją, by zabrać głos w dyskusji, dołączając do grona badaczy zainteresowanych myślą Tischnera. Pisząc ten tekst z perspektywy pedagogiki filozoficznej, autorka stawia przed sobą zadanie wydobycia i odczytania ze źródłowych tekstów i wypowiedzi Tischnera-jako filozofa wolności-znaczeń i sensu, jakie nadaje on wychowaniu i nauczaniu. Cel tej pracy jest podwójny. Pierwszy z nich wiąże się z zainte

The text is devoted to the analysis of civility, which practically disappeared from the contemporary pedagogical discourse (though not the humanistic one). The (re)construction of the concept is aimed at restoring the importance of civility as a form of civilised life and at arguents for learning, i.e. acquiring this quality. For this purpose, a review of historical concepts concerning civility is made, then the link of civility with customs and morals as a part of the civilising process is shown. At the end, its contemporary approach is proposed in a dual role and space: interpersonal and social, in the private and public spheres, in their mutual dependencies. It is assumed that the (re)construction of the concept, including the presentation of civility as a useful good and at the same time a manifestation of the human morality or the human condition in general, makes it possible to place it among the internal goods of education.

Polska fi lozofi a wychowania, której w perspektywie personalnej przyglądamy się od pierwszej publikacji otwierającej całą serię "Pedagogika Filozofi czna", posiada wielu wybitnych przedstawicieli. Do tej pory zaprezentowaliśmy współczesne badania poświęcone Karolowi Kotłowskiemu (t. 1), Stefanowi Wołoszynowi (t. 2), Bogdanowi Suchodolskiemu (t. 3), Bogdanowi Nawroczyńskiemu (t. 4), Kazimierzowi Sośnickiemu (t. 5) 1 , Ludwikowi Chmajowi (t. 6) oraz Wiktorowi Wąsikowi (t. 7). Obecny tom-8-został wzbogacony o-dotąd nieobecną w takiej skali-analizę spuścizny Tadeusza Kotarbińskiego, którego różnorodność zainteresowań naukowych obejmowała także problematykę fi lozofi i edukacji. Warto w tym miejscu dostrzec rzecz nieprzypadkową, a mianowicie fakt, że część spośród przywołanych wyżej uczonych wraz z Kotarbińskim wywodziła się lub miała kontakt ze Szkołą Lwowsko-Warszawską. Dla polskiej pedagogiki fi lozofi cznej ta konstatacja wydaje się niezwykle ważna, mamy bowiem wyjątkowe, silne, wreszcie własne źródło refl eksji fi lozofi cznej zorientowanej na zagadnienia teorii i-co warto także podkreślić-praktyki edukacyjnej. Źródło-w kontekście pedagogiki fi lozofi cznej-jak dotąd słabo eksplorowane, przesłonięte najpierw narzuconą ideologią, a obecnie intensywną interioryzacją współczesnych koncepcji zachodnich. Tadeusz Kotarbiński-współtwórca Uniwersytetu Łódzkiego i jego pierwszy rektor, fi lozof, twórca reizmu, etyki niezależnej, prakseologii-czuł się, jak