Serial telewizyjny „Elegia o rzece” (Heshang 河殇) z 1989 r. w reżyserii Xia Juna, wyprodukowany z inspiracji środowisk uczestniczących w debacie kulturowej (wenhua re 文化热) lat 80. XX wieku, to jeden z najważniejszych tekstów kultury należącym do dyskursu tożsamościowego, w którym podjęto temat sporu cywilizacyjnego między Chinami i światem zachodnim. W dwóch okresach otwarcia Chin na świat, kontekstualizujących zjawisko współczesnego nacjonalizmu kulturowego (Zhongguowenhua minzuzhuyi 中国文化民族主义) odbywała się ważna debata naukowa i społeczna na temat wyboru przyszłej drogi rozwoju Chin. Zarówno w latach 20., jak i 80. XX wieku ten spór ten dotyczył oceny przeszłości oraz fundamentalnej dychotomii między tradycją i nowoczesnością, najogólniej reprezentowanej przez konserwatystów (neotradycjonalistów) i zwolenników okcydentalizacji. „Elegia o rzece” niejako syntezuje dyskusję chińskich elit intelektualnych na ten temat. W wielopoziomowej narracji, zbudowanej z głównej opowieści, materiałów dokumentalnych, wywiadów, dyskusji oraz licznych cytatów, emblematy kulturowe Chin (np. smok) i wyraziste metafory pełnią funkcję nici przewodnej splatającej całość przekazu. Jego emocjonalny odbiór wzmacnia wprowadzenie modelu polaryzującego kolor i symbole kardynalne Chin. Na dwóch biegunach znajduje się m.in. Żółta Rzeka, uosabiająca zacofaną cywilizację feudalnych Chin, i błękitny ocean, reprezentujący nowoczesny, przemysłowy Zachód oraz Wielki Mur i Jedwabny Szlak – symbole izolacji i otwarcia. Analiza filmu pokazuje, że pierwotny cel służący wzmocnieniu obozu reformatorskiego nie został osiągnięty. Emisja filmu skończyła się zajadłą kampanią polityczną, natomiast sami twórcy, zamiast deklarowanej aprobaty dla projektu oświeceniowego, odsłonili przywiązanie do idei wielkich Chin.

No abstract

Autorka wspomina Zbigniewa Słupskiego (ur. 3 czerwca 1934 r. w Ostrawie, zm. 6 sierpnia 2020 r. w Warszawie), polskiego sinologa, profesora doktora habilitowanego, wieloletniego wykładowcy i kierownika Zakładu Sinologii na Wydziale Orientalistycznym Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie pracował od 1973 r., uzyskując habilitację i tytuł profesora, chociaż studiował na Uniwersytecie Karola w Pradze, gdzie zrobił w 1965 r. doktorat pod kierunkiem prof. Jaroslava Průška. Profesor Słupski specjalizował sie w literaturoznawstwie, chińskiej literaturze, historii i filozofii. Był autorem prac historyczno- i teoretycznoliterackich, dotyczących zwłaszcza współczesnej literatury chińskiej, w sposób szczególny opowiadań, jak też wczesnego piśmiennictwa chińskiego. Poza tym był tłumaczem rozlicznych historycznych i współczesnych dzieł chińskich, wydawanych m.in. w redagowanych przez siebie antologiach.

No abstract

This paper investigates basic issues related to the translation of Taiwanese literature in Poland. Assuming the Juliane House’s definitions that translation is “a cognitive procedure and a social, cross-linguistic and cross-cultural practice”, I discuss this matter theoretically and practically on three major levels pertaining to literature and communication between both languages and cultures. According to the system approach, the model is divided into: 1) Source/Taiwan literature; 2) Target/Polish reader; 3) Mediation/Translator and is imbued with reflection on representation, cultural and political context and equivalence in translation’s polysystem. In the practical dimension the analysis refers to a particular case, which is the preparation of the first Polish translation of Taiwanese Contemporary Short Stories. This article also reveals the decision-making process concerning the most representative selection of different genres, periods, stylistics, authors and messages. The anthology of contemporary Taiwanese short stories[1] debated here is being compiled from the perspective of translators, who are Sinologists teaching at the University of Warsaw. In line with the concepts of anthology theoreticians, this kind of academic edition with references and critical comment supports the Polish reader in the process of correct decoding of the text and many contexts of Taiwanese literature.   [1] In Polish: Na drugim brzegu. Antologia współczesnych opowiadań tajwańskich, red. Lidia Kasarełło, Państwowy Instytut Wydawniczy, 2020 [On the Other Shore: Anthology of Contemporary Taiwanese Short Stories, ed. Lidia Kasarełło, Państwowy Instytut Wydawniczy, 2020].