Akademija medicinskih nauka Srpskog lekarskog društva, Beograd, Srbija Kratak sadržajAutorstvo je od najvećeg značaja za evaluaciju rada naučnika. Kako je savremena nauka multidisciplinarna i multiprofesionalna, jedan naučni članak je rezultat rada više saradnika, pa se u listi (ko)autora pojavljuje sve veći broj osoba. Iz te činjenice pojavljuje se novi pojam u istoriji nauke -lažno autorstvo, t.j., pripisivanje autorstva saradnicima koji nisu značajno intelektualno doprineli nastanku naučnog članka. Kako ova pojava višestruko šteti i naučnicima i nauci u celini, udruženja urednika naučnih časopisa donela su kriterijume za sticanje autorstva. Međutim, smatra se da ovi uslovi, iako mnogo puta reprodukovani u većini međunarodnih i domaćih časopisa, nisu dovoljno poznati, ili da ih se neki autori ne pridržavaju. Razlozi za ovo su višestruki, ali je krajnji ishod -kršenje visokih etičkih principa nauke -dobre naučne prakse. Najvažniji korak ka poboljšanju klime u naučnoistraživačkom radu je edukacija mlađih saradnika o etici nauke, što je zadatak svih glavnih učesnika u procesu publikovanja.

Kratak sadržajOsnovni postulat nauke je istinito, objektivno i potpuno prikazivanje rezultata istraživanja -naučno poštenje. Etički kodeks naučno-istraživačkog rada zvani dobra naučna praksa (DNP) naglašava da je pošten pristup istraživačkom procesu u svim njegovim fazama, kao i pošten odnos prema svim učesnicima u istraživanju -prema sebi, saradnicima i konkurentima -osnovni etički princip nauke, koji važi za sve naučne discipline, sve naučnike i sve nacije. Velika većina naučnika se pridržava ovog etičkog kodeksa, ali se povremeno otkrivaju nedopustive naučne prevare, od kojih su najteže fabrikovanje i falsifikovanje podataka i plagijatorstvo (FFP trijada). Kako ovakve prevare nanose ogromnu štetu ne samo instituciji u kojoj su se desile, nego i čitavoj naučnoj zajednici, u dokumentu DNP se objašnjavaju etiopatogeneza prevara, fenomenologija i načini sprečavanja ovakvih krajnje nepoželjnih i štetnih događaja. Sa ovim etičkim kodeksom treba da se upoznaju svi članovi akademske zajednice, a pridržavanje ovih principa je obavezujuće za svakog istraživača. U ovom članku ukazujemo na najnovije afere otkrivene u različitim oblastima nauke, kao i na mere prevencije i sankcionisanja naučnog nepoštenja.Ključne reči: prekršaji etike nauke, falsifikovanje, fabrikovanje, plagijatorstvo UvodPoslednjih nekoliko decenija zapaženo je da je naučno nepoštenje u porastu, ali se još uvek ne zna kolika je stvarna prevalencija prevara i obmana u nauci [1]. Takođe, nisu sasvim jasni ni razlozi porasta različitih vrsta prekršaja u nauci, a jedan od verovatnih razloga svakako može biti i efikasnije otkrivanje prevara. Podaci o naučnom nepoštenju u SAD se prikupljaju od 1990. godine i procenjuje se da je njihova učestalost 1/100.000 istraživača od ukupno 2 miliona aktivnih istraživača [2]. U istraživanju koje je sproveo British Medical Journal utvrđeno je da 6% od 2700 naučnika i lekara pribegava nekoj vrsti naučne prevare prilikom priprema radova i prezentacija [3]. U metaanalizi o učestalosti naučnog nepoštenja Fanelli [4] је saopštio da je 2% istraživača bar jedanput fabrikovalo, falsifikovalo ili modifikovalo

No abstract