Artykuł ma na celu omówienie zagadnienia listu z perspektywy kulturowego zwrotu w teorii i składa się z dwóch części. Pierwsza jest próbą wskazania najważniejszych teoretycznych problemów, które list jako gatunek sprawiał teoretykom literatury kolejnych szkół metodologicznych (formalizm, strukturalizm, semiotyka) XX wieku oraz węzłowych zagadnień, które w związku ze skomplikowaną ontologią listu omawiano według najnowszych ujęć teoretycznych i w praktykach interpretacyjnych zbiorów korespondencji. Autorka dowodzi, że list ma charakter proteuszowy, a paradoksalność listu jako gatunku piśmiennictwa to jego ontologiczny status. Druga część pracy wymienia istniejące oraz wyznacza potencjalne pola interpretacji korespondencji czy pojedynczych listów z perspektywy „zmąconej”, kulturowej teorii, zainteresowanej nie tyle ontologią listu, co jego społecznymi, kulturowymi znaczeniami. Artykuł przygląda się szczególnie literaturotwórczej mocy listu oraz zwraca uwagę na potencjał medioznawczego ujęcia listu, w którym jest on traktowany jako medium, można by zapytać, biorąc za wzór W.J.T Mitchella, o pragnienie i sprawczość listu, zmieniając znacząco sposób myślenia o nim w obszarze teorii literatury.

The article is the analysis of the place of Kazimiera Iłłakowiczówna in contemporary literary discourse. The author of the article claims – using Pierre Bayard’s theory – that the poetess is known “more or less”: she is remembered as someone who got prizes and recognition but at the same time she is impossible to read nowadays. There is political ambiguity and antiquity in her texts that keep her in the past. Marzec points at four areas of literary studies, where Iłłakowiczówna is still present: 1. Poetics: Iłłakowiczówna uses an original and unusual type of the Polish tonic verse. The author of this article analyses it using tools of psychoanalysis. 2. Religious discourse: Iłłakowicz.wna is interpreted as the author of religious poetry but Marzec argues with such interpretations. 3. Post-dependence studies: Iłłakowiczówna has not been analysed in terms of post-dependence studies yet but she is mentioned in the Polish borderlines discourse. 4. Feminist literary criticism: Iłłakowiczówna used to be studied as the author of androgynous poetry, but Marzec points out other motifs such as miscarriage, infanticide or problems of the new woman, like work at government institution, contestation of vitalism and bureaucracy. The aimof this article is to show that writing of Kazimiera Iłłakowiczówna needs to be read in terms of the history of literature which is devoid of evaluation and judging. Such analysis means going back in terms of modern literary studies which have undergone multiple turns that changed the tools accessible to contemporary critics.

Artykuł omawia najważniejsze uwarunkowania przemian dwudziestowiecznej biografistyki, stawiając sobie za cel ukazanie ograniczeń i nowych ścieżek biografii, w odniesieniu do trzech obszarów: praktyki literackiej (na przykładzie Virginii Woolf i Juliana Barnesa), dydaktyki akademickiej (na przykładzie doświadczenia autorki tekstu) oraz jednej z klasycznych prac z zakresu biografistyki w literaturoznawstwie polskim: Zagadnień biografii literackiej Marii Jasińskiej z 1970 roku, która bliska jest refleksjom Philippe’a Lejeune’a na temat biograficznego paktu referencjalnego. Biografistyka, będąca od początku swojej historii dyskursem hybrydycznym, łączącym literackość, dokumentarność i (popularno)naukowość, w wieku dwudziestym z jednej strony rozwinęła się na skalę dotąd nieznaną (tendencja ta jest podtrzymana i w obiegu akademickim i popularnonaukowym; powstał też odrębny gatunek reportażu biograficznego), z drugiej strony stała się przedmiotem zainteresowania modernistycznych i postmodernistycznych twórców, traktujących konwencje i tradycje biografii jako asumpt do pytań o jej filozoficzne inklinacje.

Artykuł omawia korzyści płynące z konceptualizacji korespondencji jako medium interpoetyckiego. Analizuje tekstowe i wizualne sposoby uobecniania adresata i nadawcy w listach oraz ich zakłócenia powodowane przerwaniem pisania listu przez rozmowę telefoniczną. Wskazuje na rolę fikcjonalizacji odbiorcy i nadawcy jako warunku wytworzenia „wirtualnej rzeczywistości” listu. Przedstawia podstawowe figury i toposy uobecniania w korespondencji na podstawie zbiorów korespondencji: Wisławy Szymborskiej i Kornela Filipowicza, Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej i Stefana Jasnorzewskiego, Stanisława Barańczaka i Lecha Dymarskiego oraz Zofii i Kazimierza Moczarskich.

No abstract