No abstract

No abstract

No abstract

IntroductionZircon is an accessory mineral ubiquitous in felsic to mafic magmatic suites and its chemical and physical resistivity also makes zircon a valuable archive for geological processes throughout Earth's history (Schaltegger and Davies, 2017). Due to zircon's high resistance to alteration and postmagmatic heating, it is also widely used in the studies concerning recent magmatic processes through trace element analyses (e.g., Ti, Y, REE, Hf) and radiometric dating (U/Th, U/Pb, Pb/Pb) yielding crystallization ages for cooling magma chambers. Where zircon crystallization occurs over a significant time span, compositional zoning within individual zircon grains, or differences in composition between successive generations of zircon, can record the changes in the chemical environment of preeruptive magmas (Belousova et al., 2006). Zircon crystals also display highly various crystal habits, which are thought to be controlled by the thermochemical conditions in their crystallization environments. Different zircon crystal morphologies may result from different magma compositions (e.g., aluminum-alkali balance) and crystallization temperatures Turco, 1972, 1975;Pupin, 1976).The detailed work of Pupin (1980) on granitic zircon populations defined three main genetic categories:(1) granites of crustal or mainly crustal origin [(sub) autochthonous and aluminous granites)]; (2) granites of crustal + mantle origin, hybrid granites (calc-alkaline and subalkaline series granites); and (3) granites of mantle or mainly mantle origin (alkaline and tholeiitic series granites). Since this early work, new experimentally calibrated thermometers for zircon have emerged, posing

Orta Anadolu Volkanik Bölgesi’nde (OAVB) geniş alanlarda yayılım gösteren piroklastik akıntı birimleri çoğu zaman yer yer hidrotermal alterasyona maruz kalmış şekilde bulunmaktadır. Bu çalışma, bölgede farklı koşullar altında gerçekleşen hâkim alterasyon tipini saptamak, ikincil mineral oluşumunu etkileyen fizikokimyasal koşulları ortaya koymak ve hâkim jeolojik süreçlere yaklaşımda bulunmak amacıyla gerçekleştirilmiştir. Zelve ignimbiriti bölgede en fazla hidrotermal alterasyona uğramış piroklastik akıntı birimlerinden birini temsil etmektedir. Akıntı birimine ait ilksel pomza örnekler, alkali çözeltiler ile kontrollü koşullar altında tepkimeye sokulmuş ve alterasyon sonucu oluşan zeolit mineralleri incelenmiştir. Bu kapsamda yürütülen deneysel çalışmalar, bölgede etkin hidrotermal koşullar göz önünde bulundurarak, otojenik basınç altında ve yaklaşık 150 ºC sıcaklıkta NaOH, KOH ve NaHCO3 gibi alkali çözelti aktivite ajanları kullanarak gerçekleştirilmiştir. Deneyler sonucunda elde edilen reaksiyon ürünleri X-ışını difraksiyonu (XRD) ile tanımlanmış ve taramalı elektron mikroskobu (SEM) çalışmalarıyla oluşan ürünler karakterize edilmiştir. Sonuç olarak, filipsit (K- ve Na-), analsim, mordenit ve şabazit gibi zeolit mineralleri sentezlenmiştir. Gerçekleştirilen çalışmalar, ilksel camdan itibaren gerçekleşen hidrotermal alterasyonda NaOH alkali çözeltisinin, zeolit mineralinin oluşumunda etkin aktivite ajanı olduğunu ortaya koymaktadır. Bununla birlikte, bölgede doğal olarak oluşan zeolit mineralleri (analsim, filipsit, şabazit, mordenit, klinoptilolit ve eriyonit) ile deneysel çalışmalar sonucunda elde edilen ürünlerin örtüştüğü belirlenmiştir. Alterasyon ürünleri ana ve iz element bileşimleri başlangıç malzemesine göre belirgin farklılıklar göstermektedir. Ürünlere ait CaO, K2O ve Na2O ana oksit bileşimlerinde zenginleşme, Rb, Ba ve P gibi elementlerde tüketilme gözlenmiştir. Bu durum, özellikle zeolit oluşumu sırasında başlangıç malzemesi ile çözelti arasında gerçekleşen element değişimleri ile açıklanabilmektedir.