Objective: Development of HCC is associated with the process of angiogenesis and leads to the increment of the number of stem cells in the peripheral blood circulation. This study evaluated whether the level of hematopoietic stem cells and endothelial progenitor cells (HSCs & EPCs) could indicate the unfavorable tumour biology and the progress of disease in HCC. Methods: The study covered 146 HCC patients; 53 selected for liver resection, 49 for liver transplantation, 44 for palliation. Control consisted of 42 patients with liver cirrhosis and 43 healthy individuals. The cells were enumerated with CD45, CD34, CD133, CD309 markers. The cell rates were measured by phenotypic analysis of 2 ml fresh blood in a flow cytometer. The data were evaluated statistically. Results: There were significant differences in the levels of HSCs and EPCs between patients with HCC, with liver cirrhosis and healthy volunteers (Chisq = 45.92, p<0.001, Chisq = 16.22, p<0.001), as well as between the groups of patients with HCC selected for liver resection, liver transplantation and palliation (Chisq=40.86, p<0.001, Chisq=18.81, p<0.001), respectively. The multivariate analysis of regression indicated the rates of hematopoietic stem cells and the endothelial progenitor cells as the factor predicting poor tumour differentiation (W=3.95, p<0.04 and W=7.11, p<0.008). Conclusions: Liver cirrhosis and the development of hepatocellular carcinoma cause significant changes in the levels of circulating hematopoietic and endothelial progenitor cells. The cell levels correlate with the advances of liver pathology and allow anticipating the unfavorable biology of the tumour.

Cel badań. Badania poświęcono identyfi kacji i ocenie znaczenia endotelialnych komórek progenitorowych we krwi obwodowej chorych na HCC. Materiał i metoda. Badania przeprowadzono u 133 chorych na HCC, dotychczas nieleczonych, z których 46 zostało zakwalifi kowanych do resekcji wątroby, 45 do przeszczepienia wątroby i 42 do leczenia paliatywnego. Grupę kontrolną stanowiło 43 osób zdrowych i 42 chorych na marskość wątroby, bez stwierdzonego raka. Od badanych pobierano próbki świeżej krwi w objętości 2 ml i niezwłocznie wykonywano badanie fenotypu komórek metodą cytometrii przepływowej z użyciem cytometru FACS CANTO II. Frakcję endotelialnych komórek progenitorowych (EPCs) o fenotypie CD34(+)CD133(+)CD45(dim)CD309(+) identyfi kowano za pomocą wymienionych markerów powierzchniowych. Populację hematopoetycznych komórek macierzystych (HSCs) identyfi kowano na podstawie fenotypu CD34(+) CD133+)CD45(dim), zgodnie z regułami ISHAGE. Wyniki, przedstawione jako odsetek endotelialnych komórek progenitorowych w populacji hematopoetycznych komórek macierzystych (%EPCs/HSCs) oraz odsetek HSCs w puli leukocytów CD45(+) (%HSCs/WBC) opracowano statystycznie. Wyniki. Badanie wykazało znamienne różnice we frakcji EPCs i subpopulacji HSCs pomiędzy chorymi na raka i osobami zdrowymi (test U Manna-Whitneya: chisq = -5,92; p < 0,0001 i chisq 3,85; p < 0,0001, odpowiednio) oraz pomiędzy chorymi na raka i na marskość wątroby (chisq = -6,09; p < 0,0001 i 2,47; p < 0,01, odpowiednio). Różnice te nie były znamienne pomiędzy chorymi na HCC a chorymi na marskość wątroby (NS). Wnioski. Wzrost odsetka hematopoetycznych komórek macierzystych i ich frakcji, endotelialnych komórek progenitorowych, wskazuje na rolę, jaką odgrywają w rozwoju raka wątrobowokomórkowego. Nieistotne różnice pomiędzy chorymi na raka i na marskość wątroby potwierdzają tezę o przedrakowym charakterze marskości. Identifi cation and signifi cance of circulating endothelial progenitor cells in patients with hepatocellular carcinomaAim of study. The study identifi ed and assessed the role of endothelial progenitor cells in the peripheral blood circulation of patients with hepatocellular carcinoma. Material and methods. There were 133 HCC patients who qualifi ed for liver resection, 45 for liver transplantation, and 42 for palliation. Control groups consisted of 43 healthy and 42 cirrhotic individuals. Circulating HSCs and EPCs were measured by phenotypic analysis of fresh blood samples in a fl ow cytometer according to the approval of ISHAGE.