The effect of climate change that have been occurred in worldwide is felt especially in Turkey in recent years. Rainfall is the parameter most affected by climate change. Rainfalls affects the amount of water to be used for drinking, irrigation and electrical energy production by feeding the streams flow. In this study, the total monthly precipitation data of 5 meteorological observation stations in Elazığ province were investigated and the changes of these precipitations under the influence of climate change were analyzed monthly, seasonal and yearly using Innovative Trend Analysis (ITA). When the results obtained by ITA method were evaluated, it was found that rainfall measurements of selected stations were negatively affected by climate change and there was a significant decrease in precipitation when analyzed monthly, seasonal and yearly.

İklim değişikliği özellikle son yıllarda artan etkisi nedeni ile insan yaşamını ve doğa olaylarını olumsuz yönde etkilemektedir. Bu olumsuz etkilerden biri de yağış rejimi üzerindeki etkisidir. Yağış rejimindeki değişiklikler nedeni ile canlıların ihtiyaç duyduğu su kaynakları tükenmekte veya bazı bölgelerde artan yağış miktarları nedeni ile bölgesel felaketler ortaya çıkmaktadır. Bu nedenle yağış verilerinin yıllar içerisindeki değişiminin bilinmesi büyük önem taşımaktadır. Bu amaçla Elazığ ili yağış verilerinin yıllar içerisindeki trendlerinin incelenmesi amacı ile Elazığ ili sınırları içerisinde bulunan beş adet yağış gözlem istasyonuna ait yıllık toplam yağış verileri ile mevsimsel yağış değerleri kullanılmıştır. Seçilen istasyonlara ait yağış verilerinin yıllar içerisindeki değişimleri Şen’in Yenilikçi Trend Analizi, Mann-Kendall ve Spearman-Rho testleri kullanılarak değerlendirilmiştir. Sonuç olarak Elazığ ili sınırları içerisinde bulunan Palu istasyonunda kış mevsimi yağışlarında, Keban istasyonunda ise ilkbahar mevsimi ve yıllık toplam yağış değerlerinde her üç trend analizi yöntemine göre azalan yönde anlamlı bir trend olduğu tespit edilmiştir.

Bu çalışmada aykırı değerlerin belirlenmesi ve taşkın debilerinin hesabı için geliştirilen yeni bir metot önerilmektedir. Çalışmada Fırat havzası üzerinde bulunan 6 adet gözlem istasyonuna ait veriler kullanılmıştır. Bu gözlem istasyonlarına ait veriler analiz edilmiş ve aykırı değerler Rosner testi, Dixon Thompson testi ve önerilen yöntem ile tespit edilmiştir. Belirli tekerrür aralığında meydana gelebilecek olan taşkın debileri önerilen yöntem kullanılarak hesap edilmiştir. Aykırı değerler veri setlerinden çıkarılarak uyumun iyiliği testleri sonucu belirlenen olasılık yoğunluk fonksiyonları (OYF) kullanılarak taşkın debileri hesap edilmiştir. Ayrıca L momentler yöntemi ile parametreleri belirlenen en uygun OYF yardımıyla taşkın debileri bölgesel olarak hesap edilmiştir. Önerilen yöntem, taşkın frekans analizi ve L momentler yöntemi ile hesaplanan taşkın debisi değerleri karşılaştırıldığında önerilen yöntem ve noktasal taşkın frekans analizi ile belirlenen değerlerin L momentler yöntemi ile belirlenen değerlerden daha uygun ve kullanılabilir olduğu kanaatine varılmıştır.

Bu çalışmada Batı Akdeniz Havzası üzerinde bulunan ve E.İ.E.İ. tarafından ölçümleri yapılan 5 adet istasyona ait yıllık maksimum akım verileri kullanılmıştır. Seçilen istasyonlara ait veriler kullanılarak taşkın debileri L-momentler yöntemi kullanılarak bölgesel olarak hesaplanmış, ayrıca Noktasal Taşkın Frekans Analizi kullanılarak en uygun olasılık yoğunluk fonksiyonları (OYF) Kolmogorov-Smirnov uyumun iyiliği testi ile belirlenmiştir. Belirlenen fonksiyonlar kullanılarak taşkın debileri hesap edilmiştir. Yapılan hesaplamalar incelendiğinde belirlenen OYF'ları ile hesaplanan 50, 100, 1000 ve 10000 yıllık taşkın debisi değerleri Lmomentler yöntemi ile hesap edilen taşkın değerleri ile 809 numaralı istasyon hariç çok yakın olduğu görülmüştür. L-momentler yöntemi ile hesaplanan taşkın debilerinin Noktasal TFA yöntemleri ile aynı doğrulukta yapılabileceği görülmüştür. 809 numaralı istasyonda Noktasal TFA ile hesaplanan debilerin çok büyük çıkmasının sebebinin ise bu istasyonda ölçülen değerler içerisindeki aykırı değerlerin olduğu ve bu istasyon için yapılacak hesaplamalarda aykırı değerlerin etkilerinin giderilmesinin yararlı olacağı düşünülmektedir. Anahtar Kelimeler: Taşkın frekans analizi, L-momentler, uyumun iyiliği testi, Batı Akdeniz havzası Determination of Western Mediterranean Basin Flood Discharges by Lmoments Method and Flood Frequency Analysis Abstact: In this study, annual maximum flow data of 5 stations on the West Mediterranean Basin which are measured by E.I.E.I. were used. Using the data from the selected stations, the flood discharges were calculated regionally by using the L-moment method, and the most appropriate probability density functions (PDF) were determined according to the goodness-of-fit test of Kolmogorov-Smirnov by using Flood Frequency Analysis (FFA). The flood discharges were calculated by using determined PDF. When the calculations are examined, it can be seen that the flood values 50, 100, 1000 and 10000 years return period calculated with the determined PDF are very close to the flood values calculated by the L-moments method except the 809 numbered station. It has been seen that the flood discharges calculated by the L-moments method can be calculated with the same accuracy by using the FFA methods. It is considered that the reason why the calculated values are too big at number 809 gauging station by using FFA is the outliers' effect and it would be useful to remove the effects of outliers in the calculations for this station.

No abstract